Αρπαγόφυτο, ξύλινη αράχνη ή νύχι του διαβόλου: Ιδανικό για αρθρίτιδες ρευματισμούς, πολύτιμο διουρητικό & ηρεμιστικό

Μελέτες έδειξαν μείωση του πόνου των αρθρώσεων και βελτίωση της κινητικότητας και ευλυγισίας των αρθρώσεων λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων, που συγκρίνονται με τις αντίστοιχες της κορτιζόνης και του συστατικού φενυλβουταζόνη.

Οι κύριες ουσίες του, που ευθύνονται για την μεγάλη αποτελεσματικότητα του είναι η αρπογοζίδη και η Β-σιτοστερόλη.

H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι HARPAGOPHYTUM  Procumbens (Αρπαγόφυτον το πρηνές). Ανήκει στην οικογένεια των Πηδαλιϊδών. Το συναντούμε με τις ονομασίες Αρπαγόφυτο, ξύλινη αράχνη ή νύχι του διαβόλου.

Η ονομασία “Νύχι του Διαβόλου” δεν σχετίζεται με τη δράση και τις ιδιότητες του, αλλά με το γαμψό καρπό του που τραυματίζει ζώα βοσκής στην επαφή μαζί του.

Είναι ένα έρπον ποώδες, πολυετές φυτό με μια ανθεκτική κεντρική ρίζα που περιλαμβάνει μία ομάδα από δευτερεύοντες κονδύλους που κρέμονται από αυτήν. Τα φύλλα είναι ακανόνιστα και γκριζοπράσινα, που καλύπτονται από μικροσκοπικά υπόλευκα κολλώδη κύτταρα ενώ τα άνθη του έχουν σχήμα τρομπέτας και βρίσκονται σε κόκκινο, μωβ και ροζ χρώμα, που στο εσωτερικό τους κιτρινίζουν. Μπορεί να βρεθούν και φυτά με εντελώς κίτρινα ή λευκά άνθη.

Οι χαρακτηριστικοί καρποί του είναι ξυλώδεις, ωοειδείς κάψες με δύο κεντρικά αγκάθια και δύο παράπλευρες σειρές από 12 ως 16 μυτερά αγκάθια σε σχήμα γάντζου (άρπαγες), που περιέχουν καφέ και μαύρους στενόμακρους τραχείς σπόρους.

Οι καρποί έχουν προσαρμοστεί στη διασπορά από τα ζώα καθώς γαντζώνονται στα πόδια τους στις τρίχες και στο δέρμα τους και έτσι μεταφέρονται μακριά. Oταν κάποτε αποκολληθούν και πέσουν στο έδαφος, ανοίγουν, και οι σπόροι σκορπίζονται σε νέες περιοχές.

Μερικές φορές τα ζώα μπορεί να πεθάνουν από ασιτία καθώς οι καρποί του αρπαγόφυτου γαντζώνονται στο στόμα τους και δεν μπορούν να αποκολληθούν. Οι δευτερεύοντες κόνδυλοι των απραγόφυτων ξεθάβονται και τρώγονται από φυτοφάγα ζώα όπως αντιλόπες και σκαντζόχοιρους.

Το αρπαγόφυτο είναι ένα από τα πιο πολύτιμα φαρμακευτικά φυτά που έχει δώσει η Νότια Αφρική στον κόσμο.

Η χρήση του είναι πολυσχιδής και πολλοί τόνοι από αποξηραμένους κονδύλους του φυτού εξάγονται κάθε χρόνο κυρίως στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι από αυτούς συλλέγονται από άγρια φυτά, γι’ αυτό δίνεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην υπάρξει υπερβολική συλλογή και κινδυνεύσει το είδος με εξάλειψη.

Οι προσπάθειες που γίνονται ώστε να μετατραπεί το φυτό σε καλλιεργήσιμο δεν έχουν αποδώσει ακόμη.

Ιστορικά στοιχεία

Είναι από πολύ παλιά γνωστό σαν φαρμακευτικό φυτό με τους Βουσμάνους της ερήμου Καλαχάρι να το έχουν χρησιμοποιήσει πρώτοι εδώ και πολλές γενιές.

Ενας Γερμανός ο G.H. Mehnert έμαθε γι’ αυτό το φυτό από τους Βουσμανούς της Ναμίμπια και το έκανε γνωστό στην Ευρώπη το 1904 όταν το εξήγαγε στη Γερμανία. Η παγκόσμια κατανάλωση του φυτού άρχισε να αυξάνεται δραματικά μετά το 1962 και η αύξηση αυτή συνεχίζεται και στον αιώνα μας όπου θεωρείται θεραπευτικό για πάρα πολλές ασθένειες.

Οι Βουσμάνοι το χρησιμοποιούσαν ως αναλγητικό, για τις αλλεργίες, για την τόνωση της πέψης.

Οι Βρετανοί χρησιμοποίησαν το βότανο ως διουρητικό και ηρεμιστικό.

Οι Γερμανοί το χρησιμοποίησαν για προβλήματα δυσπεψίας και εκφυλιστικές παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος.

Το βότανο χρησιμοποιήθηκε ακόμη για το ήπαρ και τις νεφρικές διαταραχές, ως καθαρτικό, σαν τοπικός παράγοντας για το κλείσιμο των πληγών και για δερματικά εξανθήματα.

Τους δευτερεύοντες μακριούς κονδύλους  τους χρησιμοποιούσαν για να μετριάσουν τον πόνο και τον πυρετό και να διεγείρουν τη χώνεψη. Οι Ευρωπαίοι άποικοι που μετέφεραν το αρπαγόφυτο στα σπίτια τους το χρησιμοποίησαν σαν φάρμακο κατά της αρθρίτιδας.

Συστατικά – χαρακτήρας
Το βότανο περιέχει γλυκοζίτες (αρπαγοσίδη, αρπαγίδη, προκαμπίδη – αυτές οι ουσίες βρίσκονται στους κονδύλους του φυτού και θεωρούνται ως τα κύρια συστατικά που δίνουν τις θεραπευτικές ιδιότητες στο βότανο), σάκχαρα (κύρια τετρασακχαρίτη), τριτερπενοειδή (ελαιανολικό και ουρσολικό οξύ), φυτοστερόλες (κυρίως β-σιτοστερόλη), αρωματικά οξέα  (καφεϊκό, κινναμωμικό, και χλωρογενικό οξύ), φλαβονοειδή (λουτεολίν και καμπφερόλη).

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Τα φυτά ανθίζουν κυρίως από τον Νοέμβριο ως τον Απρίλιο, δηλαδή εποχή καλοκαιριού για το νότιο ημισφαίριο και ξεκινούν να καρπίζουν από τον Ιανουάριο.

Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται η βολβώδης ρίζα του φυτού.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις

Το βότανο έχει αντιφλεγμονώδεις, αντιρρευματικές, αναλγητικές, ηρεμιστικές και διουρητικές ιδιότητες. Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, το αρπαγόφυτο χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, και της μυαλγίας.

Πολλές κλινικές μελέτες έχουν γίνει για τις ιδιότητες του βοτάνου. Έρευνες που έγιναν στη Γερμανία στο Πανεπιστήμιο της Ιένας (1958-1976) διαπίστωσαν πως έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, που συγκρίνονται με τις αντίστοιχες της κορτιζόνης και του συστατικού phenylbutazine (φενυλβουταζόνη) που χρησιμοποιείται ως αναλγητικό σε φάρμακα κατά των μυοσκελετικών πόνων (αρθρίτιδα, τενοντίτιδα, πόνοι πλάτης κ.ο.κ.).

Η χρήση του βοτάνου θεωρείται ότι έχει συμπληρωματικά οφέλη σε περιπτώσεις δυσπεψίας και χρησιμοποιείται εξωτερικά για δερματοπάθειες (κατάπλασμα).

Χρησιμοποιείται ακόμη σε περιπτώσεις αρθρίτιδας, ποδάγρας, μυϊκού άλγους και διαφόρων μορφών μυϊκού ρευματισμού, πόνων στη μέση και γενικότερα ρευματοειδών παθήσεων. Το βότανο είναι δυνατό να ανακουφίσει τον πόνο και τη φλεγμονή από αρθρίτιδα, καθώς και του πόνους χαμηλά στην πλάτη, στα γόνατα και στο ισχίο.

Χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της τενοντίτιδας κ.ά.

Επίσης, έχει βρεθεί ότι βελτιώνει την όρεξη και ανακουφίζει από ήπιες στομαχικές διαταραχές.

Η φαρμακευτική του ελκυστικότητα έγκειται στο ότι δεν περιέχει τοξικές ουσίες και δεν έχει καμία γνωστή παρενέργεια, κατά συνέπεια είναι κατάλληλο για γενικό καθαρισμό των οργάνων και έχει καλή διουρητική επίδραση. Λόγω αυτών των ιδιοτήτων του, δρα προληπτικά κατά πιθανών ανεπιθύμητων καταστάσεων.

Παρασκευή και δοσολογία

Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ενα κουταλάκι του γλυκού με τρίμματα αποξηραμένης ρίζας το βράζουμε σε ενάμιση φλιτζάνι νερό για 15 λεπτά.

Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Η ημερήσια δοσολογία να μην ξεπερνά τα 2-2,6 γραμμάρια.

Προφυλάξεις

Το βότανο προάγει την έκκριση του οξέος στο στομάχι.

Αυτό δημιουργεί δυσκολίες σε άτομα με πεπτικό έλκος, γαστρίτιδα ή χολόλιθους και πρέπει να το αποφεύγουν.

Δεν πρέπει να καταναλώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Δεν θα πρέπει να λαμβάνεται από διαβητικούς χωρίς την επίβλεψη κάποιου ειδικού γιατρού (το βότανο έχει υπογλυκαιμικές ιδιότητες, δηλαδή μειώνει το σάκχαρο του αίματος).

Δεν συνίσταται σε άτομα που υπόκεινται σε θεραπεία για τη ρύθμιση της πίεσης τους (είτε είναι χαμηλή είτε υψηλή).