Μπολσόι: Ένα μπαλέτο-σκάνδαλο, ο πόλεμος κατά των ομοφυλόφιλων & ο Νουρέγιεφ

Η απόφαση της αναβολής της πρεμιέρας -κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή- προκάλεσε σοκ στον κόσμο της τέχνης, καθώς αιτία της αναβολής, όπως όλα έδειξαν, ήταν η ομοφυλοφιλία του Νουρέγιεφ, θέμα «ακατάλληλο» για την κεντρική σκηνή του θεάτρου των Μπολσόι.

Οι καλεσμένοι από όλο τον κόσμο, κριτικοί, διευθυντές θεάτρων, έμειναν κυριολεκτικά «με την πρόσκληση στο χέρι», ενώ η ακύρωση της πιο αναμενόμενης πρεμιέρας της σεζόν αποτέλεσε ένα «σκάνδαλο»πρώτου μεγέθους για το θέατρο.

Σκηνοθέτης της παράστασης είναι ο Κυρίλ Σερεμπρένικοφ, γνωστός για τις προκλητικές του παραστάσεις. Ο ίδιος είναι και ιδρυτής του Κέντρου Γκόγκολ, το οποίο θεωρείται το πιο πρωτοποριακό θέατρο για τα δεδομένα της Ρωσίας. Τη στιγμή που στα περισσότερα ρωσικά θέατρα ανεβαίνουν κλασικές παραστάσεις, στο Γκόγκολ οι ηθοποιοί εμφανίζονται ακόμη και γυμνοί στη σκηνή.

Καθώς το έργο είχε αναφορές στις ομοφυλόφιλες σχέσεις του Ρούντολφ Νουρέγιεφ, η συζήτηση που άνοιξε αφορούσε το αν μπορεί να ανεβαίνει ένα έργο με αυτή τη θεματική στη σημαντικότερη κρατική σκηνή της Ρωσίας. Ο διευθυντής του Μπολσόι Βλάντιμιρ Γιούριν δήλωσε πως: «Δεν φταίει το έργο, αλλά η εκτέλεση.

Με θλίψη παρακολουθήσαμε την πρόβα», ενώ τόνισε πως η πρεμιέρα απλώς μετατίθεται για το Μάιο του 2018 και αρνήθηκε ότι η ακύρωση της παράστασης σχετιζόταν με τις σεξουαλικές προτιμήσεις του Νουρέγιεφ που αποτελούν μέρος του έργου.

Οι φήμες που κυκλοφόρησαν ανέφεραν ότι ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που η παράσταση αναβλήθηκε τελευταία στιγμή και μάλιστα με ευθύνη του Ρώσου υπουργού Πολιτισμού Βλάντιμιρ Μεντίνσκι. Στη Ρωσία υπάρχει από το 2013 νόμος που στρέφεται κατά «όσων προπαγανδίζουν μη παραδοσιακές σεξουαλικές αξίες».

Τελικά η πρεμιέρα του «Νουρέγιεφ» έγινε στις 9 Δεκεμβρίου 2017, ως «κατάλληλο μόνο για ενήλικες» με την ελίτ της Μόσχας να είναι παρούσα στην πρεμιέρα, αλλά όχι και τον σκηνοθέτη Κυρίλ Σερεμπρένικοφ, ο οποίος βρίσκεται σε κατ΄οίκον περιορισμό.

Το πιο έντονα αναμενόμενο και αμφιλεγόμενο ρωσικό μπαλέτο τα τελευταία χρόνια, εξόργισε κυριολεκτικά τους κυβερνητικούς, οι οποίοι έχουν εξαπολύσει κυνήγι μαγισσών μέσω της περίφημης «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας» που υποτίθεται υπάρχει στο έργο.

Μάλιστα πολλοί ισχυρίζονται ότι σε αυτό το κυνήγι το πρώτο θύμα ήταν ο Σερεμπρένικοφ, που υπήρξε ένας αυστηρός κριτής της καλλιτεχνικής λογοκρισίας στο ρωσικό θέατρο και ο οποίος τέθηκε υπό κατ ‘οίκον περιορισμό, καθώς οι αρχές διερεύνησαν μια υποτιθέμενη υπεξαίρεση πολιτιστικών κεφαλαίων εκ μέρους του.

Ο Ρώσος σκηνοθέτης δεν έχει διστάσει να δηλώσει στον Guardian πως «Όλοι φοβούνται να προσβάλλουν τους αξιωματούχους, στους οποίους πρέπει να πάνε και να ζητήσουν χρήματα», ιχνογραφώντας τη σχέση εξουσίας και τέχνης στη Ρωσία.

Οι δικηγόροι του μάλιστα, ζήτησαν να του δοθεί άδεια προκειμένου να παρακολουθήσει τις τελικές πρόβες της παραγωγής, αλλά το αίτημα απορρίφθηκε.

Η διοίκηση του Μπολσόι ανακοίνωσε ότι είχε εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη του για το τελικό αποτέλεσμα της παράστασης. Μόνο μερικές εκατοντάδες εισιτήρια διατέθηκαν για γενική πώληση, ενώ τα υπόλοιπα δόθηκαν σε χορηγούς του θεάτρου, δισεκατομμυριούχους και κυβερνητικούς αξιωματούχους, μοντέλα και διασημότητες.

Το Μπολσόι, πίσω από την χρυσοποίκιλτη όψη του, τα τελευταία χρόνια ταλανίζεται από σκάνδαλα, με κορυφαίο αυτό του 2013, όταν ο χορευτής Πάβελ Ντμιτριένκο, έκανε επίθεση με οξύ στον καλλιτεχνικό διευθυντή του μπαλέτου Σεργκέι Φίλιν. Ο Φίλιν έζησε από θαύμα, έχοντας σχεδόν χάσει την όρασή του, ενώ ο χορευτής φυλακίστηκε.

Με την επίθεση στον Φίλιν άνοιξε κυριολεκτικά το κουτί της Πανδώρας με σκάνδαλα πάσης φύσεως και καταγγελίες χορευτών να βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε όλες τις εφημερίδες του κόσμου. Ακόμα και η πρεμιέρα του μπαλέτου «Νουρέγιεφ» με όλη την καλή κοινωνία της Μόσχας καθισμένη στα βελούδινα καθίσματα του θεάτρου και τον σκηνοθέτη υπό κράτηση, ήταν ένα σουρεαλιστικό θέαμα.

Το έργο βασίζεται σε μια δημοπρασία των περιουσιακών στοιχείων του Νουρέγιεφ μετά το θάνατό του, στη διάρκεια της οποίας κάθε αντικείμενο συνδέεται με ένα περιστατικό της ζωής του.

Επί σκηνής υπάρχει ένας αφηγητής, πράγμα ασυνήθιστο για παράσταση μπαλέτου και ένας δημοπράτης, ο οποίος εξηγεί τη σημασία κάθε αντικειμένου.

Σε άλλο μέρος της παράστασης αναφέρεται η αυτομόληση του Νουρέγιεφ στη Δύση και η στάση της Σοβιετικής Ένωσης απέναντι στα καλλιτεχνικά της ταλέντα. «Είναι μια πραγματική ντροπή όταν μια χώρα δεν εκτιμά τους ήρωές της», ακούγεται στην παράσταση, μια φράση από επιστολή του Νουρέγιεφ.

Πιθανότατα, η επιτυχία της πρεμιέρας να αυξήσει τις πιέσεις που ασκούνται για την απελευθέρωση του Σερεμπρένικοφ, αφού ακόμα και ο Αλεξέι Κουρντίν, πρώην υπουργός Οικονομικών και έμπιστος του Βλαντιμίρ Πούτιν έγραψε στο twitter: «Είναι άδικο που ο Κίριλ  Σερεμπρένικοφ, δεν ήταν στην πρεμιέρα του», αναφέρει το elculture.gr

Στο τέλος της παράστασης, στην υπόκλιση, η ομάδα παραγωγής υποκλίθηκε στη σκηνή φορώντας μπλουζάκια με το πρόσωπο του Σερεμπρένικοφ και το σύνθημα «Ελευθερώστε τον σκηνοθέτη». Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει δημοσίως αρνηθεί ότι ο σκηνοθέτης κρατείται για πολιτικούς λόγους, λέγοντας ότι πρόκειται καθαρά για νομικό ζήτημα.