Αλέξης Παπαχελάς: Σε μια κανονική χώρα θα λυνόταν το θέμα των Σκοπίων αν υπήρχε έστω ένα στιγμιαίο πολιτικό μορατόριουμ

Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς στο kathimerini.gr.

Ο ​​πρωθυπουργός των Σκοπίων προσπαθεί να ζυμώσει την κοινωνία και την πολιτική ηγεσία της χώρας του για να πουλήσει τον συμβιβασμό που έχει επιτευχθεί στο ζήτημα της ονομασίας. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πού θα κάτσει τελικά η μπίλια. Εδώ στα Βαλκάνια τίποτα δεν είναι απλό και γραμμικό. Οι δυνάμεις που υπονομεύουν κάθε συμβιβαστική προσπάθεια είναι πάντοτε πιο ισχυρές, γιατί κινούνται στο σκοτάδι και γιατί απευθύνονται στο θυμικό. Είμαστε ακόμη όλοι μας, για καλό και κακό, όμηροι της Ιστορίας. Το «Οχι» ξεσηκώνει πολύ πιο εύκολα από το «Ναι» και στα Σκόπια.

Οσο για εμάς, έχουμε μπλέξει, ως συνήθως. Η κυβέρνηση έχει χειρισθεί την υπόθεση κατά τρόπο πρωτοφανή. Από όσα θυμάμαι από ανάλογες περιπτώσεις διεθνώς, μια κυβέρνηση καταλήγει σε κάποια συμφωνία μέσα από μυστικές διαπραγματεύσεις και κατόπιν προσπαθεί να πείσει τους πολίτες πως είναι καλή. Η κυβέρνηση επέλεξε τη χαοτική μέθοδο. Ανοιξε το θέμα πρόωρα θέλοντας να παγιδεύσει τη Νέα Δημοκρατία κατά τρόπο κουτοπόνηρο. Επειδή δεν επικοινωνεί με τα στρώματα της κοινής γνώμης που έχουν αυξημένες ευαισθησίες στα εθνικά ζητήματα, υποτίμησε τις αντιδράσεις και αιφινιδιάστηκε από το μέγεθός τους. Ξύπνησε ένστικτα και καχυποψίες, που τώρα είναι δύσκολο να αντιμετωπισθούν. Η κυβέρνηση φοβάται, άλλωστε, και τη σκιά της, όπως φάνηκε με τη φόρμουλα του Ιλιντεν, την οποία υποστήριξε ενθέρμως το πρωί και την αποκήρυξε εξίσου ενθέρμως το βράδυ.

Η Ν.Δ. βρέθηκε και αυτή σε ένα όχι πολύ εύκολο δίλημμα. Ο αρχηγός της και αρκετά στελέχη της αντιλαμβάνονται την ανάγκη να κλείσει το θέμα με έναν έντιμο συμβιβασμό, που θα διασφαλίζει τα ελληνικά συμφέροντα χωρίς υπερβολές. Είναι άλλωστε προς το συμφέρον και της Ν.Δ. να παραλάβει μία εκκρεμότητα λιγότερη όταν έλθει στην εξουσία. Το παράδοξο, όμως, είναι ότι μόλις αφήσει να διαφανεί μια τέτοια στάση θα της επιτεθούν όλοι οι «δορυφόροι» με τους οποίους η κυβέρνηση επιχειρεί να τη διεμβολίσει εκ δεξιών. Οποιος γυρνάει στα καφενεία γνωρίζει ότι η Ν.Δ., υπ’ αυτές τις συνθήκες, θα αυτοκτονήσει πολιτικά και θα δώσει πολύτιμο οξυγόνο σε νέα μορφώματα στα δεξιά της, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι όταν βάλεις στη ζυγαριά αυτόν τον κίνδυνο, και μάλιστα σε συνθήκες απλής αναλογικής, και από την άλλη τη μη λύση του προβλήματος των Σκοπίων, το πράγμα θέλει πολλή σκέψη.

Σε μια κανονική χώρα, από αυτές που σπανίζουν πλέον διεθνώς, θα μπορούσε να λυθεί το θέμα εάν (α) η κυβέρνηση λειτουργούσε αποφασιστικά και ηγετικά για να πείσει τον κόσμο και (β) επικρατούσε ένα στιγμιαίο πολιτικό μορατόριουμ. Προς το παρόν και τα δύο αυτά μοιάζουν απίθανα. Η κυβέρνηση είναι πολύ πιθανό να πληρώσει ακριβά τον διπολισμό της, καθώς από τη μία υποτίθεται ότι αντιμάχεται τις ακραίες φωνές και από την άλλη τις θωπεύει, συνεργάζεται μαζί τους και τις φουντώνει για λίγες ψήφους. Ξεχνάει πως εδώ στα Βαλκάνια άμα πάρει φωτιά ο τόπος για κάτι, δύσκολα σβήνει.