Τι είναι η κετογονική δίαιτα και πώς μπορεί να μας βοηθήσει στην απώλεια βάρους

Όλα ξεκίνησαν το 1920 στο νοσοκομείο John Hopkins όπου αναπτύχθηκε η κετογονική δίαιτα ως θεραπεία για την επιληψία. Έκτοτε έχουν διεξαχθεί πάνω από 200 επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της κετογονικής δίαιτας στην αντιμετώπιση των επιληπτικών κρίσεων.

Και ενώ όσον αφορά την επιληψία η κετογονική δίαιτα είναι ευεργετική, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για τη χρήση της και στην απώλεια βάρους. Είναι όμως αποτελεσματική;

Τι είναι η κετογονική δίαιτα;

Πρόκειται για μία διατροφή υψηλή σε λίπη (60-90% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης) και χαμηλή σε υδατάνθρακες, η οποία οδηγεί στην παραγωγή κετονών στον οργανισμό, κατάσταση γνωστή ως κέτωση. Σκοπός της δίαιτας αυτής είναι η χρήση του λίπους σαν κύριο καύσιμο για τον οργανισμό αντί της γλυκόζης. Υπάρχουν διάφορα είδη κετογονικής δίαιτας, ανάλογα με την αναλογία λίπους προς πρωτεΐνη και υδατάνθρακα, η οποία κυμαίνεται από 2:1 έως 4:1. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι για κάθε γραμμάριο πρωτεΐνης και υδατάνθρακα πρέπει να δίνονται 2, 3 ή 4 γραμμάρια λίπους.

Η κετογονική δίαιτα βασίζεται κυρίως στην κατανάλωση τροφών πλούσιων σε «καλά» λιπαρά (μονοακόρεστα, πολυακόρεστα), όπως  ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηρούς καρπούς, ελιές, ταχίνι, λιπαρά ψάρια. Απαγορευμένες τροφές της κετογονικής δίαιτας είναι τα δημητριακά, το ψωμί, το ρύζι, τα ζυμαρικά, τα αμυλούχα λαχανικά, πολλά φρούτα, τα γλυκά, η ζάχαρη, το μέλι και τα όσπρια.

Τι είναι όμως η κέτωση;

Η κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού μας -σύμφωνα με τη διαιτολόγο-διατροφολόγο Κωνσταντίνα Μαραγκοπούλου στο diatrofi.gr, είναι η γλυκόζη, η οποία προέρχεται από το μεταβολισμό των υδατανθράκων. Όταν δεν καταναλώνουμε επαρκή ποσότητα υδατανθράκων, το σώμα μας εξαντλεί τα αποθέματα της γλυκόζης και αναζητά εναλλακτικές πηγές ενέργειας, κυρίως τα λιπαρά οξέα. Ένα μέρος από τα λιπαρά οξέα μετατρέπεται σε κετόνες στο ήπαρ. Τότε πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένου και του εγκεφάλου, χρησιμοποιούν τις κετόνες για ενέργεια.

Η κέτωση λοιπόν είναι μια φυσιολογική διαδικασία για τον οργανισμό σε συνθήκες έλλειψης υδατανθράκων. Ωστόσο το σώμα δεν προσαρμόζεται αμέσως στη διαδικασία της κέτωσης και έτσι εμφανίζονται ορισμένες παρενέργειες. Αξίζει να σημειωθεί πως η κέτωση είναι διαφορετική κατάσταση από τη διαβητική κετοξέωση, η οποία παρατηρείται στο μη ρυθμισμένο διαβήτη και έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. 

Ποιές είναι οι πιθανές παρενέργειες της κετογονικής δίαιτας;

Κατά τη διάρκεια της προσαρμογής του οργανισμού στην κέτωση εμφανίζονται συνήθως τα ακόλουθα συμπτώματα, που μπορεί να διαρκέσουν μερικές μέρες ή και εβδομάδες:

• Πονοκέφαλος
• Δυσάρεστη αναπνοή
• Κούραση
• Ναυτία
• Κακή ποιότητα ύπνου
• Μυικές κράμπες
• Δυσκοιλιότητα
• Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
• Πέτρες στα νεφρά

Μπορεί να βοηθήσει η κετογονική δίαιτα στην απώλεια βάρους;

Αρκετές μελέτες δείχνουν θετικά αποτελέσματα της κετογονικής δίαιτας στην απώλεια βάρους σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα, ιδιαίτερα σε σύγκριση με μια δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά, όταν εφαρμοστεί για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, φαίνεται πως η κετογονική δίαιτα μπορεί να βελτιώσει το γλυκαιμικό έλεγχο και τους λιπιδαιμικούς δείκτες σε παχύσαρκα άτομα. Ωστόσο, δεν έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες για να γνωρίζουμε εαν η κετογονική δίαιτα είναι αποτελεσματική μακροπρόθεσμα για τη διατήρηση της απώλειας βάρους. Επιπρόσθετα, δεν είναι ξεκάθαροι οι μηχανισμοί μέσω των οποίων η κετογονική δίαιτα οδηγεί στην απώλεια βάρους και για αυτό υπάρχει διχασμός στην επιστημονική κοινότητα ως προς τη χρήση της σε προγράμματα απώλειας βάρους. Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή μιας τέτοιας δίαιτας πρέπει να γίνεται υπό την καθοδήγηση και τη στενή παρακολούθηση διαιτολόγου και γιατρού, καθώς οι παρενέργειες είναι αρκετά σημαντικές.

Συμπερασματικά, εαν θέλετε να ακολουθήσετε τη κετογονική δίαιτα για να χάσετε βάρος αναλογιστείτε: αξίζει να εμφανίσετε τις παρενέργειες που προαναφέρθηκαν για να εφαρμόσετε ένα τόσο απαιτητικό πρόγραμμα διατροφής μακριά από τη διατροφή που έχετε συνηθίσει;

Ζούμε σε μία μεσογειακή χώρα και η μεσογειακή διατροφή θεωρείται κορυφαία για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη χρόνιων νοσημάτων, ενώ οι υποθερμιδικές δίαιτες που βασίζονται στη μεσογειακή διατροφή έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους και στη διατήρηση αυτής της απώλειας μακροπρόθεσμα. Σκοπός ενός προγράμματος διατροφής για απώλεια βάρους δεν πρέπει να είναι μόνο τα κιλά που θα χαθούν αλλά και η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών με βάση τις διεθνείς συστάσεις, ώστε η σωστή διατροφή να γίνει τρόπος ζωής. Και μια κετογονική δίαιτα σίγουρα είναι μακριά από αυτές τις συστάσεις. Ο οργανισμός χρειάζεται όλες τις ομάδες τροφίμων και όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για να λειτουργήσει αρμονικά. Ακολουθήστε λοιπόν μια ισορροπημένη διατροφή και σε συνδυασμό με τη φυσική δραστηριότητα θα καταφέρετε να χάσετε το βάρος που επιθυμείτε, χωρίς να καταφύγετε σε ακραίες και επίπονες λύσεις.