«Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο» - Η γνωστή νουβέλα του Θανάση Βαλτινού με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Τσάβα βρίσκεται στη Θεατρική Σκηνή του Αντώνη Αντωνίου!

O Έλληνας λογοτέχνης Θανάσης Βαλτινός συνεχίζει την επιτυχημένη συνεργασία του με τη Θεατρική Σκηνή σκηνοθετώντας ο ίδιος το έργο του «Βαθύ μπλε σχεδόν μαύρο», που πρωτοεκδόθηκε το 1985. Ο Βαλτινός είναι ένας συγγραφέας που έχει χρησιμοποιήσει σε μεγάλο βαθμό το υλικό της συλλογικής/ιστορικής μνήμης. Με τις αναμνήσεις μιας γυναίκας «παίζει» και στο συγκεκριμένο έργο, που είναι γραμμένο σαν μονόπρακτο. Πρωταγωνιστεί η Ειρήνη Τσάβα στον ρόλο της Μαρί.



 «Νομίζω βρισκόμαστε σε μια εποχή που ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Η επέμβαση των ΜΑΤ είναι μια άσκηση βίας, έναντι μιας άλλης βίας, που είναι η κατάληψη της ΕΡΤ». Ο Θανάσης Βαλτινός σκηνοθετεί μια θεατρική παράσταση. Πρώτη φορά. «Μη φοβηθούν οι σκηνοθέτες ότι θα τους πάρω τη δουλειά. Δεν φιλοδοξώ να γίνω σκηνοθέτης», μας καθησυχάζει ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός. Αν αποτολμά ξαφνικά να δοκιμαστεί στα βαθιά νερά της σκηνικής πράξης, το κάνει για ένα λόγο. Η πρώτη ύλη της παράστασης του ανήκει.

Συνέντευξη στην Ιωάννα Κλεφτογιάννη, Ελευθεροτυπία

Είναι το «Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο» («Εστία), μια από τις γνωστότερες νουβέλες του-στην ηρωίδα της οποίας κάμποσες φίλες και γνωστές του αναγνωρίζουν τον εαυτό τους. Ενάμιση μήνα κάνει πρόβες. Από τις 8 Νοεμβρίου και έπειτα, κάθε Παρασκευή, Σαββάτο και Κυριακή θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε στη Θεατρική Σκηνή του Αντώνη Αντωνίου τι έχει κατορθώσει καθοδηγώντας μια νεαρή ηθοποιό Ειρήνη Τσάβα.



Ενόσω εξελισσόταν το τελευταίο MIR φεστιβάλ, τον ειδοποιούν «υπάρχει κάτι που σε αφορά. Ελα οπωσδήποτε!». Ανύποπτος, ο Θ. Βαλτινός βρέθηκε αντιμέτωπος με τη σκηνική μεταφορά μέρους από το «Μπλε βαθύ». Ερμηνεύτρια ήταν η σημερινή πρωταγωνίστριά του, την οποία τότε δεν γνώριζε. «Μου άρεσε πολύ ο τρόπος που είπε το κείμενο». Είδε πρόσφορο έδαφος, με άλλα λόγια, για μια εκτενέστερη μεταφορά της νουβέλας. Κάτι που μάλλον είχε ήδη κατά νου, με μια -ενδεχομένως- πιο ώριμη ηθοποιό. «Υπάρχει ρίσκο σήμερα», παραδέχεται. «Αλλά το ρίσκο με ενδιαφέρει. Προχωράω χωρίς να έχω τη φιλοδοξία να δώσω μαθήματα. Για να το πω και με μια έκφραση της πιάτσας, κάνω το κέφι μου... με σοβαρότητα».

Στη διαδικασία της σκηνικής μεταφοράς του πεζογραφήματος υπήρχαν και σημαντικά πλεονεκτήματα. Ο χειμαρρώδης μονόλογος της γεμάτης απωθημένα ηρωίδας, εμπεριέχει ποιότητες θεατρικές. Και θερμοκρασίες. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε προ ετών η Μάγια Λυμπεροπούλου να τον μεταφέρει στη σκηνή, με 5 πρωταγωνίστριές μας (ανάμεσά τους και οι Λ. Κονιόρδου, Καρ. Καραμπέτη και Αλ. Σακελλαροπούλου).

«Είναι ένα κείμενο που αγαπάω και όντως έχει μια θεατρικότητα», συγκατανεύει ο Θ. Βαλτινός, ο οποίος πάντως δεν αρνείται ότι έχει κι ο ίδιος «απόψεις» για τη σκηνική πράξη: «Δεν με ενδιαφέρει ένα θέατρο που στηρίζεται σε σκηνικά, σε "μεγάλους" ηθοποιούς, σε πλούσια περιβάλλοντα. Στην περίπτωσή μας είναι ένας λόγος. Αυτός κυριαρχεί».

Αναρωτιέται «πώς θα ακουστεί και ποια είναι η δραματικότητά του σε ένα ζωντανό χώρο με ένα ζωντανό κοινό. Γιατί άλλο πράγμα ο αναγνώστης κι άλλο ο θεατής».

Η ηρωίδα είναι πράγματι ένα κολλάζ από γνωστές και φίλες του, αν και πρωτίστως το βιβλίο είναι «ένα δοκίμιο για τη γλώσσα». Στο σημείο που λέει «θα προτιμούσα να ξέρω τριακόσιες λέξεις και να μου φτάνουν και να μπορώ να ζήσω με αυτές. Να μη χρειάζομαι άλλες. Γιατί τελικά η γλώσσα τι είναι; Μια σκλαβιά... », παραδέχεται ο συγγραφέας. Δεν είναι η μοναδική φορά.

Η απορία πολλών γυναικών είναι «πώς μπορεί ένας άνδρας να ξέρει τόσο καλά τον ψυχισμό μιας γυναίκας». «Θεωρώ ότι τα οριακά προβλήματα είναι κοινά στα δύο φύλα. Το αίσθημα της μοναξιάς, ο φόβος των γηρατειών είναι κοινός και διαχρονικός. Μπορεί το βιβλίο να γράφτηκε τη δεκαετία του '80, αλλά ο ψυχισμός αυτής της γυναίκας ισχύει και σήμερα».

Η ηρωίδα είναι μία γυναίκα που «έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο της ζωής της και μοιραία κάνει απολογισμό»: «Λάθος άνθρωποι, λάθος κόσμος, λάθος λέξεις - κι όλα αυτά τα συνειδητοποίησα σε μια ηλικία λάθος επίσης. Δηλαδή μεγάλη». «Είναι μια γυναίκα που μιλά στο κοινό και στον εαυτό της και εκφράζει τις αγωνίες, τις μεταμέλειές της, την ανάγκη της για μια διαφυγή στην ποίηση».

Στο βιβλίο είναι βεβαίως μια «συγκεκριμένη γυναίκα, με συγκεκριμένη ηλικία, συγκεκριμένη καταγωγή, συγκεκριμένο φιζίκ». Στην παράσταση το κοινό αντί για την ώριμη ηρωίδα θα δει μια πολύ νέα κοπέλα. «Η πρόκληση είναι ακριβώς πώς μπορεί ένας λόγος να λειτουργεί ανεξαρτήτως εξωτερικών προδιαγραφών και περιορισμών», επιμένει ο συγγραφέας.

Υπαγορεύει στην ηθοποιό πώς θα εκφέρει την πρόζα του; «Την ενθαρρύνω να εμπιστευτεί το ένστικτό της. Της επισημαίνω τις βασικές αξίες που πρέπει να αναδειχθούν. Ποια είναι η συναισθηματική κατάσταση κάθε στιγμή και το κλίμα. Είμαι κατά του στενού μαρκαρίσματος του ηθοποιού».

Γλυκάθηκε με τη διαδικασία των προβών. Θα την επαναλάβει; «Δεν αποκλείεται». Είναι άλλωστε «έτοιμα» τα έργα για τις επόμενες δύο παραστάσεις του. Και τα δύο είναι δικά του πεζά. Το «Αλσος των Μυροφόρων» και ένα κεφάλαιο από το «Β' Συναξάρι» (με τις αφηγήσεις της Γερμανίδας).