Πως το 1958 γέμισε με ξυπνητήρια η Κρήτη-Οι παλαιότεροι ρολογάδες της πόλης διηγούνται ιστορίες με…. ρουμπίνια

Της Κορίνας Καφετζοπούλου στο Madeincreta.gr

«Το να φτιάχνεις ένα ρολόι χαλασμένο, παραμελημένο, είναι σαν να χειρουργείς ετοιμοθάνατο και να του χαρίζεις ζωή» είπε στο MadeinCreta ο 85χρονος κ. Μηνάς Ευτυχίδης.



Είναι ο παλαιότερος ρολογάς του Ηρακλείου. Το πρώτο του ρολόι το άνοιξε πριν 69 χρόνια, 16 χρονών ήταν και είχε πάει να μάθει  τη δουλειά στο χρυσοχοείο του Βλάσση, στις αρχές της λεωφόρου Καλοκαιρινού.

Όλα τα χρυσοχοεία τότε και για αρκετά χρόνια μετά, ήταν σε αυτό το δρόμο, με εξαίρεση του χρυσοχοείο του Φανουράκη που ήταν στα Λιοντάρια, όπως και σήμερα.



Την εποχή που μας ταξιδεύει ο κ. Μηνάς υπήρχαν 7 χρυσοχοεία και 3 ρολογάδικα.

Μέσα σε δέκα χρόνια τα καταστήματα είχαν διπλασιαστεί. Αρκετά χρόνια μετά θα γίνουν δεκάδες, όμως πάντα οι ρολογάδες θα συνεχίζουν να μετριούνται στα δάκτυλα ... του ενός χεριού.

Ήταν καλή δουλειά ο ρολογάς. Και ο παππούς του κ. Μηνά Ευτυχίδη, αλλά και ο πατέρας του, Καππαδόκες που έφτασαν στο Ηράκλειο με την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, με αυτό το επάγγελμα ασχολούνταν. Για αυτό και ο κ. Μηνάς ήταν από τους ελάχιστους τότε νεαρούς που είχαν ρολόι.

Είχαν καλό μάτι, σταθερό χέρι και υπομονή - αυτά πρέπει να έχεις για να γίνεις καλός ρολογάς. Και μάλιστα μια εποχή που το ρολόι τσέπης ή χεριού, κουρδιστό ή αυτόματο δεν ήταν απλά εργαλείο δουλείας ή κόσμημα, ήταν επένδυση ζωής.

Ένα ρολόι αγόραζαν και το είχαν μια ζωή. Και ρολόι δεν είχαν όλοι. Οι πλούσιοι, οι καλοί γαμπροί, ο παπάς κι ο δάσκαλος. Αργότερα ο δικηγόρος και ο ιατρός.

Μετά τον πόλεμο είχαν και ορισμένοι άλλοι ρολόγια - όχι  κατ’ ανάγκη επιφανείς - ντόπιοι που είχαν βρεθεί σε πεδίο μάχης και το είχαν πάρει από το χέρι Γερμανού στρατιώτη.

Ρολόι 15 ρουμπινιών

Εκείνες τις εποχές, ο μηχανισμός είχε ιδιαίτερη σημασία και μετριόταν σε ρουμπίνια, όπως το χρυσό σε καράτια. Ακόμα και σήμερα τα καλά ρολόγια που κοστίζουν μια μικρή περιουσία, ρουμπίνια έχουν στο μηχανισμό τους.

Η ταυτότητα του ρολογιού αναγραφόταν στον αριθμό 6, όπου έλεγε και πόσο ρουμπινιών ήταν, 15, 17 ή και παραπάνω. Τα ρουμπίνια επέτρεπαν την περιστροφική κίνηση της μηχανής, χωρίς να χαλάει ο μηχανισμός.



Αυτό όμως έβαζε σε μπελά τους ρολογάδες. Ειδικά όταν στο Ηράκλειο εμφανίστηκαν οι πρώτοι Αμερικάνοι με τα χρυσά τους ρολόγια. Αλίμονο αν χάλαγε εδώ το ρολόι! Πάνω από το κεφάλι του ρολογά ήταν ο πελάτης, για να μη χαθεί κανένα ρουμπίνι!

«Αυτοί που είχαν ρολόι στο Ηράκλειο ήταν λίγοι και τους ξέραμε, όπως και τις ιδιαιτερότητες τους και τις ιδιοτροπίες τους. Οι παπάδες ήταν τσιγκούνηδες, οι δάσκαλοι περίεργοι και οι Αμερικάνοι πάνω από το κεφάλι μας», λέει χαμογελώντας, στο MadeinCreta,  ο κ . Μηνάς ντυμένος "στην πένα", με την ασορτί τραγιάσκα του. Του θύμισε πολλά αυτά η κουβέντα ίσως περισσότερα κι από όσα είπε.

Άνθρωπος της υπομονής, δούλευε μέσα στο χρόνο, χωρίς αυτό να τον αγχώνει, αν και μερικές φορές έπεσαν ρολόγια στα χέρια, που δοκίμασαν την υπομονή του.   

Με τα τσουβάλια τα πρώτα ξυπνητήρια στο Ηράκλειο

Ρολογάς από τα 12 και ο κ. Σταύρος Γεωργιάδης και αυτός με καταγωγή από τη Μικρά Ασία.
Στα 11 φόρεσε το πρώτο του ρολόι. Με δικά του λεφτά το αγόρασε, 300 δραχμές το 1956, και μάλιστα λαθραίο χωρίς την επιβολή δασμών από το τελωνείο. Το είχε αγοράσει από το "Αγγέλικα", ποταμόπλοιο αρχικά, που ερχόταν Κρήτη και πήγαινε Ιταλία.



Κάθε Σάββατο μεσημέρι έδενε στο λιμάνι του Ηρακλείου το «Αγγέλικα». Έφευγε Δευτέρα μεσημέρι πήγαινε Χανιά, Πειραιά, Ισθμό Κορίνθου, Ιταλία. Μέσα ταξίδευε ένας θείος του κ. Μηνά. Εκεί μαζί με τα τρενάκια γλειφιτζούρια και ζαχαρωτά αυτοκινητάκια που έφερνε για τα ανίψια του, έφερε και στο μικρό τότε Σταύρο, το ρολόι.

Όταν στα 12 πήγε στο μαγαζί του Γιάννη Φανταουτσάκη για να μάθει  την τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας, τον κέρδισε το ρολόι.

Ο κ. Γεωργιάδης δε θα ξεχάσει ποτέ τους πλασιέ που εμφανίστηκαν στο Ηράκλειο το 1958 και πούλαγαν πόρτα - πόρτα με δόσεις τα ξυπνητήρια!



«Γέμισε το νησί ξυπνητήρια, το 1958. Ερχόντουσαν πλασιέ από την Αθήνα και τα πουλάγανε με δόσεις. 60 δραχμές έκαναν και τα αγόραζε ο κόσμος με δόσεις. Χαμός έγινε εκείνη τη χρονιά!»

Μέχρι τότε το ρολόι ήταν ακόμα μόνο για τον παπά, το δάσκαλο και τους πλούσιους. Και αργότερα, όταν το αγόρασε και ο λαός, το ρολόι δεν είχε τη λειτουργία του "σήμερα". Μόλις έπιανε ο κόσμος δουλειά, το έβγαζε, το κρεμούσε στην πρόκα και το έβαζε το χέρι ξανά όταν σχολούσε.

Όσο για τα ρολόγια τοίχου; Είχαν μόνο τα αρχοντικά. Έτσι όταν το ξυπνητήρι εμφανίστηκε σε δόσεις ήταν μεγάλη υπόθεση!

Το καμπαναριό του Αγίου Μηνά τους έστειλε φυλακή επί χούντας!

Για πάρα πολλά χρόνια ο κ. Σταύρος Γεωργιάδης μαζί με το ρολογά Μανώλη Μαγκανάρη είχαν την ευθύνη του ρολογιού του Αγ. Μηνά. Κάθε Τετάρτη ο κ. Σταύρος επί 20 λεπτά γύρναγε τη βαριά μανιβέλα για να το κουρδίσει.



Όσο χρόνια και να περάσουν δε θα ξεχάσει τη λαχτάρα που πέρασε το Πάσχα του 1973 επί Χούντας. Ήταν Μ. Δευτέρα και είχαν πάει για έλεγχο. Για κακή τους τύχη το ελαττωματικό συρματόσχοινο που κρατούσε ένα από τα βαρίδια βάρους 300 κιλών το καθένα έσπασε (!), τρύπησε τα τρία σκαλοπάτια από μασίφ και βρέθηκε στο γυναικωνίτη.



Οι ρολογάδες οδηγήθηκαν στα κρατητήρια, αλλά ευτυχώς η λαχτάρα δεν κράτησε πολύ.

Το 1974, ωστόσο, ένας κεραυνός που θα πέσει στο ρολόι, απο την πλευρά της Αγ. Αικατερίνης θα σημάνει και το τέλος του κουρδιστού ρολογιού που ήταν και ιδιαίτερα ακριβό στη συντήρηση.

Μετά έγινε αντικατάσταση με ηλεκτρικό ρολόι το οποίο εκείνη την εποχή ήταν πανάκριβο και αγοράστηκε με χρήματα δωρεάς. Την σύντηρηση το ρολογιού για  σειρά ετών είχε αναλάβει ο κ. Μηνάς Ευτυχίδης.