Τα οφέλη της μαστίχας για την υγεία: Φυσική θεραπεία για δυσπεψία, περιοδοντίτιδα, γαστρικά έλκη - ποιες οι πιθανές παρενέργειες

Το μαστίχι είναι μια φυσική ρητίνη που προέρχεται από το μαστιχόδεντρο (Pistacia lentiscus) που συλλέγεται από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας. Χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως τσίχλα για να φρεσκάρει την αναπνοή και να βοηθήσει στην πέψη.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το μαστίχι πωλείται συνήθως ως συμπλήρωμα διατροφής σε μορφή κάψουλας ή δισκίου. Είναι δυνατό επίσης, να αγοράζετε ως ακατέργαστο μαστίχι ή μαστιχέλαιο.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου συγκομιδής, που διαρκεί από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο, γίνονται τομές στο φλοιό του δέντρου για να χυθεί η πολύτιμη ρητίνη.

Επειδή ο εκχυλισμένος χυμός έχει σχήμα σαν δάκρυ, το μαστίχι αναφέρεται συχνά ως «δάκρυα της Χίου».

Το ελληνικό νησί, η Χίος είναι η τοποθεσία όπου παραδοσιακά καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο ή αλλιώς σκίνος ή σχίνος ή Pistacia lentiscus. Η μαστίχα παραμένει σήμερα μια σημαντική βιομηχανική καλλιέργεια.

Οφέλη για την υγεία

Οι ασκούμενοι της εναλλακτικής ιατρικής έχουν από καιρό χαρακτηρίσει τη μαστίχα ως φυσική θεραπεία για τη δυσπεψία, τη παλινδρόμηση γαστρικού οξέος , τα πεπτικά έλκη , τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (IBD) , τα αναπνευστικά προβλήματα, την ασθένεια των ούλων και διάφορες βακτηριακές ή μυκητιασικές λοιμώξεις.

Τα αρωματικά έλαια της μαστίχας – η γεύση των οποίων περιγράφεται καλύτερα ως μείγμα μεταξύ πεύκου και ευκαλύπτου – μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της κακής αναπνοής.

Το μαστίχι περιέχει έναν αριθμό ενώσεων που πιστεύεται ότι έχουν φαρμακευτική δράση, μία από τις οποίες είναι η λιναλοόλη, την οποία οι επαγγελματίες της εναλλακτικής ιατρικής, υποστηρίζουν ότι μπορεί να θεραπεύσει το στρες, τη φλεγμονή, τον μυϊκό πόνο και την αϋπνία.

Μερικοί από αυτούς τους ισχυρισμούς υγείας υποστηρίζονται καλύτερα από έρευνα από ότι άλλοι. Εδώ βρίσκονται αρκετές μελέτες που υπαινίσσονται τα πιθανά οφέλη της μαστίχας.

Δυσπεψία

Η μαστίχα μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία της δυσπεψίας, προτείνει μια μελέτη του 2010 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Ethnopharmacology.

Για αυτήν τη μελέτη, 148 άτομα με λειτουργική δυσπεψία έλαβαν τρεις φορές την ημέρα δια του στόματος δόση είτε 350 χιλιοστόγραμμα (mg) μαστίχας ή 350 mg εικονικού φαρμάκου (placebo).

Μετά από τρεις εβδομάδες θεραπείας, σημειώθηκε αξιοσημείωτη βελτίωση των συμπτωμάτων στο 77% των ανθρώπων που έλαβαν μαστίχα, σε σύγκριση με το 40% στην ομάδα που έλαβαν το εικονικό φάρμακο.

Μεταξύ των ειδικών συμπτωμάτων που ανακουφίστηκαν ήταν ο γενικός πόνος στο στομάχι, ο πόνος στο στομάχι όταν υπήρχε ανησυχία, η καούρα και ο έντονος/αμβλύς πόνος στην άνω κοιλιακή χώρα.

Γαστρικά έλκη

Προκαταρκτικές μελέτες δείχνουν ότι η μαστίχα έχει δραστικότητα έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (Helicobacter pylori), ενός βακτηριδίου που είναι δύσκολο να θεραπευτεί και θεωρείται η κυρίαρχη αιτία γαστρικών ελκών.

Μια μελέτη του 2010 που δημοσιεύθηκε στο Phytomedicine διερεύνησε την αποτελεσματικότητα της μαστίχας, σε σύγκριση με τους διαφορετικούς τύπους αντιβιοτικών, που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού .

Οι 52 συμμετέχοντες στη μελέτη χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες και έλαβαν ένα από τα τέσσερα σχήματα θεραπείας:

• Ομάδα Α: 350 mg μαστίχας, τρεις φορές την ημέρα για 14 ημέρες
• Ομάδα Β: 1.050 mg μαστίχας, τρεις φορές την ημέρα για 14 ημέρες
• Ομάδα Γ: 20 mg παντοπραζόλης, δύο φορές την ημέρα μαζί με 350 mg μαστίχας, τρεις φορές την ημέρα για 14 ημέρες
• Ομάδα Δ: 20 mg παντοπραζόλης, δύο φορές την ημέρα μαζί με 1.000 mg αμοξυκιλλίνης δύο φορές ημερησίως και μαζί με 500 mg κλαριθρομυκίνης δύο φορές ημερησίως για 10 ημέρες

(Η παντοπραζόλη είναι ένας αναστολέας αντλίας πρωτονίων, ένας τύπος φαρμάκου που συνήθως συνταγογραφείται σε άτομα με γαστρεντερικές δυσλειτουργίες. Η αμοξυκιλλίνη και η κλαριθρομυκίνη είναι αντιβιοτικά.)

Πέντε εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, τέσσερα από τα 13 άτομα στην ομάδα Α και πέντε από τα 13 άτομα στην ομάδα Β πέτυχαν την εξάλειψη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού.

Αντίθετα, κανένας στην ομάδα Γ δεν το πέτυχε. Η θεραπεία που δόθηκε στην ομάδα Δ ήταν μακράν η πιο αποτελεσματική, με 10 από τα 13 άτομα να επιτυγχάνουν πλήρη εξάλειψη των βακτηρίων.

Αν και αυτό δείχνει ότι η μαστίχα δεν αποτελεί βιώσιμη αντικατάσταση για τις τυπικές θεραπείες του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, ωστόσο μπορεί να συμβάλει ενδεχομένως στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας σε άτομα με αντοχή στα αντιβιοτικά . Απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Περιοδοντίτιδα

Το μαστίχι έχει εδώ και πολύ καιρό χαρακτηριστεί ως μαχητής φυσικής κοιλότητας, ασκώντας ισχυρές αντιμικροβιακές επιδράσεις, όταν μασάται ή εφαρμόζεται τοπικά.

Μια μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο Journal for Periodontology προσπάθησε να προσδιορίσει αν η μαστίχα ήταν σε θέση να σκοτώσει τα βακτήρια του στόματος, που συνδέονται συνήθως με περιοδοντίτιδα (προχωρημένη νόσο των ούλων). Για αυτήν τη μελέτη, οι ερευνητές εξέθεσαν οκτώ βακτηρίδια του στόματος, που προκαλούν ασθένειες, σε έναν από τους τρεις παράγοντες: εκχύλισμα μαστίχας, υπεροξείδιο υδρογόνου και διγλυκονική χλωρεξιδίνη (ένα τοπικό απολυμαντικό/ αντισηπτικό).

Το εκχύλισμα μαστίχας ήταν εξίσου αποτελεσματικό με τη διγλυκονική χλωρεξιδίνη και ήταν πολύ καλύτερο στη θανάτωση των παθογόνων του στόματος από ότι το υπεροξείδιο του υδρογόνου. Πιο εντυπωσιακά, η μαστίχα ήταν λιγότερο επιβλαβής για τα κύτταρα και τους ιστούς του στόματος, από οποιονδήποτε από τους άλλους παράγοντες.

Μπορεί λογικά να υποτεθεί ότι, αναστέλλοντας τα βακτήρια, που σχετίζονται με την περιοδοντίτιδα, η μαστίχα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της νόσου των ούλων, ακόμη και των κοιλοτήτων. Ακόμα, το μαστίχι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της σωστής στοματικής υγιεινής, συμπεριλαμβανομένου του βουρτσίσματος και του νήματος.

Πιθανές παρενέργειες

Αν και το μαστίχι θεωρείται γενικά ασφαλές και καλά ανεκτό, είναι άγνωστο σε ποιο σημείο, μια δόση μπορεί να γίνει υπερβολική ή ποιες είναι οι συνέπειες της μακροχρόνιας θεραπείας (εάν υπάρχει). Παρά τους αιώνες χρήσης, υπήρξε λίγη έρευνα σχετικά με τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της μαστίχας.

Η μαστίχα μπορεί να προκαλέσει αλλεργία σε ορισμένες περιπτώσεις. Το δέντρο της μαστίχας ανήκει στην οικογένεια φυτών Pistacia, η οποία περιλαμβάνει επίσης το δέντρο των φιστικιών (Pistacia vera).

Άτομα που είναι αλλεργικά στα φιστίκια (ή στα κάσιους) μπορεί να είναι επίσης αλλεργικά στη μαστίχα.

Ορισμένες αλλεργικές αντιδράσεις είναι ήπιες και εκδηλώνονται μόνο με ρινικά συμπτώματα, φαγούρα στο στόμα ή πρησμένα χείλη. Άλλα μπορεί να είναι σοβαρά και απαιτούν θεραπεία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή αντίδραση ολόκληρου του σώματος, γνωστή ως αναφυλαξία .

Η αναφυλαξία, χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε σοκ, κώμα, αναπνευστική ή καρδιακή ανεπάρκεια και θάνατο.

Καλέστε το 166 ή αναζητήστε επείγουσα περίθαλψη εάν εμφανίσετε εξάνθημα, κνίδωση, δυσκολία στην αναπνοή, συριγμό, γρήγορο ή ακανόνιστο καρδιακό παλμό, ζάλη ή λιποθυμία ή πρήξιμο του προσώπου, του λαιμού ή της γλώσσας μετά τη χρήση μαστίχας.

Η μαστίχα δεν έχει δοκιμαστεί σε παιδιά, έγκυες γυναίκες ή θηλάζουσες μητέρες. Μιλήστε με το γιατρό σας για να κατανοήσετε πλήρως τα οφέλη και τους κινδύνους.

Δεν είναι γνωστό εάν η μαστίχα μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα. Για να αποφύγετε αλληλεπιδράσεις, ενημερώστε το γιατρό σας για οποιαδήποτε φάρμακα, συμπληρώματα ή φυτικά φάρμακα που παίρνετε.

Επιλογή, προετοιμασία και χρήση

Η ακατέργαστη μαστίχα ενέχει κίνδυνο, απλώς και μόνο επειδή δεν υπάρχει τρόπος να πει κανείς εάν το προϊόν είναι μολυσμένο ή τι είδους επεξεργασία μπορεί να έχει υποβληθεί (συμπεριλαμβανομένου του αποχρωματισμού του υπεροξειδίου του υδρογόνου) γράφει η Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Γεωργία Πελαντή στο logodiatrofis,gr.

Εάν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε ακατέργαστη μαστίχα, επιλέξτε προϊόντα που έχουν πιστοποιηθεί οργανικά ή τουλάχιστον, επισημαίνονται “100% φυσικά” ή “καθαρά”. Τέλος, μην υποθέτετε ότι το “φυσικό” σημαίνει ασφαλές. Εάν δεν είστε σίγουροι για ένα συμπλήρωμα ή συστατικό, ζητήστε τη συμβουλή του γιατρού ή του φαρμακοποιού σας.

Τα συμπληρώματα διατροφής δεν ρυθμίζονται αυστηρά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να διασφαλίσετε την ασφάλεια και την ποιότητα, επιλέξτε μάρκες που έχουν υποβληθεί σε δοκιμές από ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης, όπως η US Pharmacopeia (USP), το ConsumerLab ή το NSF International.

Δεν υπάρχουν καθιερωμένες οδηγίες για την κατάλληλη χρήση της ίδιας της μαστίχας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες προτάσεις που μπορεί να βοηθήσουν:

Ακατέργαστο μαστίχι: Ολόκληρο, το ακατέργαστο μαστίχι μασάται συνήθως για να φρεσκάρει την αναπνοή ή να ανακουφίσει περιστασιακά τη ναυτία ή τη καούρα. Όταν μασάται, η πικρή του γεύση θα μαλακώσει σταδιακά, καθώς η ρητίνη γίνεται πιο εύκαμπτη και μετατρέπεται από ένα ημιδιαφανές κίτρινο σε αδιαφανές λευκό. Η τσίχλα πρέπει να φτύνετε, όταν τελειώνετε τη μάσηση.

Λάδι: Μία ή δύο σταγόνες μαστιχέλαιου σε ένα τέταρτο φλιτζανιού νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντισηπτικό στοματικό διάλυμα. Ομοίως, αυτό δεν πρέπει να καταπίνεται.
Συμπληρώματα: Συνήθως διατίθενται σε δισκία ή κάψουλες των 500 mg, που λαμβάνονται είτε μία είτε δύο φορές την ημέρα. Για λόγους ασφαλείας, είναι καλύτερο να ξεκινήσετε με χαμηλότερες δόσεις και να αυξήσετε σταδιακά, εάν το φάρμακο είναι καλά ανεκτό. Ποτέ μην υπερβαίνετε τη συνιστώμενη δόση του κατασκευαστή.