Man Ray: O ιδιοφυής "μάγος" του σουρεαλισμού - Τα θαυμάσια πορτραίτα - Οι ανεπανάληπτες φωτογραφίες μόδας (φώτο)

Ένας χαρισματικός, οραματιστής καλλιτέχνης μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ένας ιδιοφυής δημιουργός μπορεί να δημιουργήσει "σχολή" στο χώρο της τέχνης.

Ο Man Ray ήταν διάσημομς Αμερικανός καλλιτέχνης της avant-garde και ηγετική φυσιογνωμία των κινημάτων Νταντά και Σουρεαλισμού.

Επιμέλεια Ειρήνη Πιτσόλη

Πρωτοπόρος στη ζωγραφική, τον κινηματογράφο και το κολάζ, ο Man Ray είναι περισσότερο γνωστός για τις εκπληκτικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του.

H σειρά  Larmes (Δάκρυα) του (1930–1932) είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των ευφάνταστων φωτογραφιών του, που απεικονίζουν μια γυναίκα με γυάλινες σταγόνες τοποθετημένες στο πρόσωπό της που μοιάζουν με δάκρυα. «Τα έργα μου δημιουργήθηκαν  για να διασκεδάζουν, να ενοχλούν, να μπερδεύουν, να εκπέμπουν μυστήριο και να εμπνέουν προβληματισμό», είχε δηλώσει κάποτε.

 Le Violon d'Ingres- Wiki art  - Η φωτογραφία της Ingrés με τα δυο βιολιά έμεινε στην ιστορία της φωτογραφίας 

Ο καταξιωμένος  Αμερικανός καλλιτέχνης ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία ως ζωγράφος και στη συνέχεια ασχολήθηκε με τη φωτογραφία, στην οποία οφείλει κατά κύριο λόγο και την αναγνώρισή του.

killerbeesting* — Man Ray, Juliet Browner, 1946- Pinterest

Παράλληλα ασχολήθηκε και με τη γλυπτική, τη χαρακτική, τον κινηματογράφο αλλά και τη δημιουργία αντικειμένων που επινόησε η αστείρευτη φαντασία του.

Κατά τον André Breton (1896-1966), φίλο και συνοδοιπόρο του στο μεγάλο κίνημα του σουρεαλισμού, ο Man Ray υπήρξε από τους λίγους που κατάφεραν να αναδείξουν με την τέχνη του φακού μια ανέκδοτη θεματολογία η οποία, χωρίς να αφήνει κανέναν αδιάφορο, συναρπάζει, εκπλήσσει, αιφνιδιάζει.

Man Ray, Self-Portrait with Half Beard, 1943- Pinterest
 

Η Γυναίκα, ανώνυμη ή επώνυμη, καταξιωμένη ή αγνοημένη, μούσα ή ερωμένη, δημιούργημα ακόμα της φαντασίας του καλλιτέχνη απαθανατίζεται και αναδεικνύεται σε κυρίαρχη φιγούρα με κάθε μέσο και τρόπο σε ολόκληρη την πορεία της δημιουργίας του.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Emmanuel Rudzitsky και γεννήθηκε σε οικογένεια καλλιτεχνών στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανίας στην Αμερική το 1890, ενώ μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέα Υόρκης.

Man Ray. George Biddle Painting a Portrait of Man Ray. 1941- Nick Vengsgaard - Facebook

Την περίοδο 1910-1911 παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής αφού προηγουμένως έχει αρνηθεί μια υποτροφία για σπουδές στην αρχιτεκτονική. Το 1915 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, στη Νέα Υόρκη γεγονός που αποτελεί επίσης την αφορμή ώστε να ασχοληθεί με τη φωτογραφία, καθώς φωτογραφίζει ο ίδιος τα έργα του για τη δημιουργία καταλόγου.

Rayograph (The Kiss) - MoMa - Wikiart

Από εκείνη τη στιγμή, ο Μαν Ραίη αφοσιώνεται στο φωτογραφικό μέσο και οι πρώτες σημαντικές φωτογραφίες του παρουσιάζονται το 1918.

Παράλληλα, ο Μαν Ραίη μαζί με τον Μαρσέλ Ντυσάν, συμμετέχουν στην οργάνωση ενός ντανταϊστικού ρεύματος στην Αμερική, την ίδια εποχή που ο ντανταϊσμός σημειώνει άνθιση στην Ευρώπη. Ακολουθεί η έκδοση ενός μοναδικού τεύχους της επιθεώρησης New York Dada το 1920, ωστόσο ο ίδιος ο Μαν Ραίη αποφαίνεται πως το ρεύμα του ντανταϊσμού δεν είναι εφικτό να αναπτυχθεί στην Αμερική.

Meret Oppenheim by Man Ray, 1933 -The Red List Facebook 

Το καλοκαίρι του 1921 εγκαταλείπει τις Ηνωμένες πολιτείες και εγκαθίσταται στο Παρίσι.

Η περίοδος που ακολουθεί είναι ίσως η πιο δημιουργική για τον Μαν Ραίη, ο οποίος συνεχίζει να ασχολείται με τη φωτογραφία διαμορφώνοντας ένα ιδιαίτερο ύφος αλλά και μια προσωπική τεχνική.

Tgcom24- Facebook

Πολύ σύντομα από την άφιξή του στη Γαλλία, χρησιμοποιεί τις αποκαλούμενες Ραιη-γραφίες (rayographies) φωτογραφίες που παράγονται τοποθετώντας αντικείμενα πάνω σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια και στη συνέχεια με έκθεσή τους σε φως. Η τεχνική αυτή στην πραγματικότητα ήταν ήδη γνωστή, ωστόσο ο Μαν Ραίη την υιοθέτησε για αμιγώς καλλιτεχνικούς σκοπούς.

Το 1925 συμμετέχει μαζί με τους Μαξ Ερνστ, Χουάν Μιρό, Πάμπλο Πικάσσο και Ζαν Αρπ στην πρώτη υπερρεαλιστική έκθεση που πραγματοποιείται στο Παρίσι.

Τη δεκαετία του 1930 ο Μαν Ραίη επινοεί μαζί με τη βοηθό του Lee Miller τη μέθοδο που καλείται solarization και ουσιαστικά αποτελεί το φαινόμενο Sabatier στη διαδικασία της φωτογραφικής εκτύπωσης.

Παράλληλα με τις υπερρεαλιστικές φωτογραφίες του, το έργο του Μαν Ραίη περιλαμβάνει και μια πληθώρα πορτρέτων, συμπεριλαμβανομένων και γνωστών καλλιτεχνών όπως του Ζαν Κοκτώ, του Ανρί Ματίς καθώς και των υπερρεαλιστών Αντρέ Μπρετόν, Τριστάν Τζαρά, Μαρσέλ Ντυσάν, Μαξ Ερνστ και άλλων.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του επέστρεψε στις Ηνωμένες πολιτείες όπου έζησε στην Καλιφόρνια. Πέθανε το 1976 στη Γαλλία.

Ο Carl van Vechten τράβηξε αυτή τη φωτογραφία του  Man Ray  και του Salvador Dalí, στο Παρίσι στις 16 Ιουνίου 1934. Saatchi Gallery- Facebook

Σήμερα, τα έργα του καλλιτέχνη βρίσκονται στις συλλογές σπουδαίων μουσείων και γκαλερί όπως το J. Paul Getty στο Λος Άντζελες, η Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον, DC, το Musée d'Orsay στο Παρίσι και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη

Πώς ο Μαν Ραίη άλλαξε τον κόσμο της  φωτογραφίας μόδας

Ο Man Ray ήταν ένας δημιουργικός χαμαιλέοντας, του οποίου η μακρόχρονη καριέρα ορίστηκε από μια πρωτοποριακή αναζήτηση για πειραματισμό και επανεφεύρεση του εαυτού του.

Kiki de Montparnasse by Man Ray, 1920's- -The Red List Facebook 

Σήμερα, ο Man Ray είναι τόσο σεβαστός για την avant-garde προσέγγισή του που συχνά ξεχνάμε ότι για 20 χρόνια της καριέρας του, μεταξύ 1920 και 1940, έβγαζε τα προς το ζην σχεδόν εξ ολοκλήρου από εμπορικές φωτογραφίες μόδας για περιοδικά  όπως το Vanity Fair, η γαλλική Vogue και Harper's Bazaar, καθώς και για μερικούς από τους πιο διάσημους σχεδιαστές του Παρισιού.

Οι φωτογραφίες που προέκυψαν είχαν μόνιμο αντίκτυπο στη φωτογραφία μόδας ως μέσο, χάρη στην άρνηση του Man Ray να απομακρυνθεί από τις καλλιτεχνικές του φιλοδοξίες, ανεξάρτητα από τη μορφή που είχαν.

Ο Μαν Ραίη μπήκε στον κόσμο της μόδας για να χρηματοδοτήσει την τέχνη του

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Man Ray είδε τη φωτογραφία μόδας κυρίως ως μέσο υποστήριξης του καλλιτεχνικού του έργου.

Glass Tears by Man Ray, 1932 Man Ray Trust/ADAGP, Paris and DACS, London 2016, Courtesy of The Sir Elton John Photography Collection - Tate Modern

Όταν μετακόμισε από τη Νέα Υόρκη στο Παρίσι το 1921, ξεκίνησε διάφορες συνεργασίες με τους couturiers εκεί – συμπεριλαμβανομένων των Vionnet, Lanvin, Chanel και Schiaparelli – απλώς για να χρηματοδοτήσει το στούντιο, τα πινέλα και τη ζωγραφική του, όπως είπε.

Pinterest

Από την αρχή, όμως, αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες καλλιτεχνικής έκφρασης στο πλαίσιο της εμπορικής δουλειάς.

Η πρώτη του παραγγελία ήταν από τον Paul Poiret, έναν από τους κορυφαίους σχεδιαστές της πόλης.

Pinterest Man Ray - Peggy Guggenheim

Ανάμεσα στις φωτογραφίες του οραματιστή δημιουργού εικόνων, από το γύρισμα, οι πιο διάσημες είναι ίσως τα εντυπωσιακά πορτρέτα της νεαρής Peggy Guggenheim, ντυμένης  με ένα αστραφτερό φόρεμα Poiret, αλλά η αγαπημένη του Man Ray από τη σειρά δείχνει την Denise Poiret να ποζάρει δίπλα σε ένα γλυπτό του Brancusi, το οποίο εκπέμπει φως. «Αυτή θα ήταν η εικόνα, αποφάσισα», λέει ο ίδιος, «θα συνδύαζα την τέχνη και τη μόδα».

Black and white- Wiki Art

Centre Pompidou- Facebook

Ευτυχώς για τον Man Ray,  ο κόσμος της μόδας ενθουσιάστηκε από τη σουρεαλιστική, πρωτοποριακή  προσέγγισή του και συνέχισε να αφιερώνει όλο και περισσότερο χώρο σε  μερικά από τα  πειραματικά έργα του.

Σε μια εποχή που δεν υπήρχε τηλεόραση και ραδιόφωνο οι εικόνες του Man Ray, γίνονται σύμβολα.

Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την ακατανίκητη επιθυμία του Man Ray να ανοίξει νέους δρόμους και να προχωρήσει ως καλλιτέχνης, σήμαινε ότι ενώ η φωτογραφία μόδας υποτίθεται ότι ήταν απλώς το ψωμί του, τελικά έγινε μια σημαντική σύζευξη  μεταξύ της προσωπικής δημιουργίας  και της εμπορικής του δουλειάς .

Χαρακτηριστικό  παράδειγμα αυτού είναι η φωτογραφία του 1929 με τα χείλη της Lee Miller, η οποία αποτέλεσε τη βάση του πίνακα του 1936 "Observatory Time – The Lovers", τον οποίο με τη σειρά του συμπεριέλαβε ως φόντο σε ένα editorial μόδας για το Harper's Bazaar τον Νοέμβριο του ίδιου έτους.

Pinterest

Διαβάστε επίσης: Τα θαυμάσια πορτραίτα του ιδιοφυούς φωτογράφου Man Ray σε έκθεση στο Λονδίνο (Εικόνες εδώ)

Από το Σεπτέμβριο ως τον Ιανουάριο του 2021 στο Μουσείο του Λουξεμβούργου παρουσιάστηκε η έκθεση “Man Ray and Fashion”

Οι δημιουργίες των Schiaparelli, Worth, Jean Patou και Jeanne Lanvin παρουσιάζονται σε διάλογο με τις φωτογραφίες μόδας του Man Ray, μερικές από τις οποίες είναι πολύ σπάνιες.