Ντέσμοντ Τούτου: Πέθανε ο νομπελίστας αρχιεπίσκοπος - εμβληματική μορφή στον αγώνα κατά του Απαρτχάιντ (βίντεο)

Ο Νοτιοαφρικανός αγγλικανός αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου, νομπελίστας Ειρήνης και ήρωας του αγώνα κατά του απαρτχάιντ, πέθανε σήμερα σε ηλικία 90 ετών, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της χώρας Σίριλ Ραμαφόσα.

Ο πρόεδρος εξέφρασε «εξ ονόματος όλων των Νοτιοαφρικανών, τη βαθιά του θλίψη για τον θάνατο, σήμερα Κυριακή», της κορυφαίας αυτής προσωπικότητας της ιστορίας της Νότιας Αφρικής, με ανακοίνωσή του.

«Ο θάνατος του αρχιεπισκόπου επί τιμή Ντέσμοντ Τούτου είναι ένα νέο κεφάλαιο πένθους στον αποχαιρετισμό του έθνους μας σε μια γενιά εξαιρετικών Νοτιοαφρικανών, που μας κληροδότησαν μια απελευθερωμένη Νότια Αφρική», δήλωσε ο πρόεδρος.

«Ένας άνδρας εξαιρετικής ευφυΐας, ακεραιότητας και ακατάβλητος απέναντι στις δυνάμεις του απαρτχάιντ, ήταν επίσης τρυφερός και ευάλωτος στη συμπόνια του για αυτούς που υπέστησαν καταπίεση, αδικία και βία υπό το απαρτχάιντ και για τους καταπιεσμένους ολόκληρου του κόσμου», πρόσθεσε ο Ραμαφόσα.

Η υγεία του Ντέσμοντ Τούτου είχε επιδεινωθεί εδώ και αρκετούς μήνες. Δεν έκανε πλέον δημόσιες ομιλίες, όμως πάντα χαιρετούσε τις κάμερες, που ήταν παρούσες σε κάθε μετακίνησή του, χαμογελώντας ή με πειρακτικό βλέμμα, όπως όταν εμβολιάστηκε κατά της Covid-19 σε νοσοκομείο, ή κατά τη διάρκεια του εορτασμού των γενεθλίων του τον Οκτώβριο.

Photo: EPA via ΑΠΕ-ΜΠΕ

Λίγα λόγια για τον Ντέσμοντ Τούτου

Ο Ντέσμοντ Τούτου γεννήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1931 στο Κλέρκσντορπ του Τρανσβάαλ της Νότιας Αφρικής, μια πόλη με χρυσωρυχεία δυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ. Οι γονείς του ανήκαν στις φυλές Ξόσα και Τσουάνα. Σε ηλικία 12 ετών, η οικογένειά του μετακομίζει στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Λόγω οικονομικών στενοτήτων της οικογένειάς του, αναγκάζεται να εργάζεται και να πηγαίνει ταυτόχρονα σχολείο, στο Λύκειο Μπαντού του Γιοχάνεσμπουργκ. Αν και αρχικό του όνειρο ήταν η ιατρική, αποφασίζει να γίνει δάσκαλος, όπως και ο πατέρας του.[

Αρχικά εκπαιδεύτηκε ως δάσκαλος στο Κολέγιο Μπαντού της Πραιτώρια και το 1954 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αφρικής και άρχισε να διδάσκει. Τρία χρόνια αργότερα παραιτείται από τη θέση του εξαιτίας ενός καινούργιου νόμου που περιορίζει τους μαύρους σε μια δεύτερης κατηγορίας εκπαίδευση («εκπαίδευση Μπαντού»)[20] σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Ξεκινά σπουδές θεολογίας και το 1961 χειροτονείται αγγλικανός ιερέας, έχοντας επηρεαστεί από πολλούς λευκούς κληρικούς στη χώρα, όπως τον επίσης πολέμιο του απαρτχάιντ Επίσκοπο Τρέβορ Χάντλστον.

Στα τέλη της δεκαετίας του '60 εγκαθίσταται μαζί με τη σύζυγό του, Λία Νομαλίζο (είχαν παντρευτεί το 1955), και τα τέσσερα παιδιά τους (Τρέβορ Ταμσάνκα, Τερέζα Ταντέκα, Ναόμι Νοντόμπι, Μφο Αντρέα) στο Λονδίνο, όπου λαμβάνει το διδακτορικό του δίπλωμα από το King's College. Κατά τη δεκαετία του '70, χρηματίζει υποδιευθυντής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών και διορίζεται πρωθιερέας του Γιοχάνεσμπουργκ κατά την περίοδο 1975-1976. Είναι ο πρώτος μαύρος που καταλαμβάνει αυτή τη θέση.

Photo: EPA via ΑΠΕ-ΜΠΕ

Από το 1976 ως το 1978 διατελεί επίσκοπος του Λεσότο. Αμέσως μετά αποδέχεται τον διορισμό του στη θέση του γενικού γραμματέα του Νοτιοαφρικανικού Συμβουλίου Εκκλησιών και από αυτή τη θέση (μέχρι το 1985) διακρίνεται σε εμβληματική εθνική και παγκόσμια φιγούρα για τα δικαιώματα των Μαύρων της Νότιας Αφρικής. Αν και ήταν ήδη αναγνωρίσιμη και σεβαστή εκκλησιαστική φυσιογνωμία πριν την εξέγερση του 1976 στις επαρχίες των μαύρων, τους μήνες λίγο πριν την εξέγερση του Σοβέτο άρχισε να γίνεται γνωστός στους λευκούς Νοτιοαφρικανούς για τις μεταρρυθμιστικές του ιδέες.

Ο Τούτου διακηρύσσει μια μάχιμη πολιτική μη βίας, οραματίζεται «μια δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία χωρίς φυλετικές διαφορές», ενθαρρύνει την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην κυβέρνηση της Πραιτώρια από τις χώρες που διατηρούν εμπορικές σχέσεις μαζί της, ενώ στα κηρύγματά του τονίζει ορισμένα κύρια σημεία:

• Ίσα πολιτικά δικαιώματα για όλους
• Κατάργηση των νόμων της Νοτίου Αφρικής περί διαβατηρίων
• Κοινό σύστημα εκπαίδευσης (κατάργηση εκπαίδευσης Μπαντού)
• Παύση της αναγκαστικής απέλασης από τη Νότια Αφρική στα λεγόμενα μπαντουστάν

Photo: EPA via ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση για αρκετά χρόνια αρνείται να του χορηγήσει διαβατήριο, παρεμποδίζοντας την επικοινωνία του με τη διεθνή κοινότητα. Το 1984, ο Ντέσμοντ Τούτου βραβεύεται με το Νόμπελ Ειρήνης, "για τη συνεισφορά του στην αντιμετώπιση του απαρτχάιντ". Έπειτα από μια βραχύχρονη θητεία ως Επίσκοπος του Γιοχάνεσμπουργκ, το 1986 εκλέγεται αρχιεπίσκοπος του Κέιπ Τάουν, αξίωμα που διατήρησε μέχρι το 1996.

Ο Τούτου δέχτηκε θερμά τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που ανήγγειλε ο Πρόεδρος Φρεντερίκ Ντε Κλερκ μετά την εκλογή του το 1989. Οι ρυθμίσεις αυτές περιλάμβαναν την άρση της απαγόρευσης λειτουργίας του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου και την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα από τη φυλακή.

Τα τελευταία χρόνια προσβλήθηκε από καρκίνο του προστάτη και έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Είχει γράψει διάφορα βιβλία, το τελευταίο από τα οποία με τίτλο "Ο Θεός έχει ένα Όνειρο" (God Has a Dream).