Η τελευταία συνέντευξη του σπουδαίου Διονύση Σιμόπουλου: Η Πάτρα, τα άστρα, η ζωή πέρα από τη Γη, ο καρκίνος και ο θάνατος

Μία συζήτηση - εξομολόγηση για την ασθένεια που αντιμετώπιζε, για τα άστρα, για το σύμπαν, για το μέλλον είχε δώσει τον περασμένο Μάρτιο  ο σπουδαίος αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος που έφυγε χθες αό τη ζωή έχοντας δώσει γενναία μάχη με τον καρκίνο.

 Το ραντεβού μας με τον Διονύση Σιμόπουλο είχε δοθεί μία μέρα που τα είχε όλα γράφει η Κωνσταντίνα Τσίχλα στο thebest.gr

«Τι μέρα και η σημερινή. Πόλεμος, Τσικνοπέμπτη, Καρναβάλι, όλα τα έχει» είχε πει ενώ είχε εξομολογηθεί:

«Έχω έναν συναισθηματικό δεσμό με το thebest.gr. Έφυγα για την Αμερική από το σπίτι που νοικιάζαμε εκείνη την εποχή, το οποίο βρισκόταν στην οδό Σαχτούρη 55 Α. Είχα διαβάσει παλιότερα ότι το thebest, ξεκίνησε 100 μέτρα πιο κάτω. Πέρα από αυτό, είναι ο Νάσος Νασόπουλος (σ.σ. ο ιδρυτής του μέσου που έφυγε από τη ζωή πριν ενάμιση χρόνο) που σε δύσκολες στιγμές της αρρώστιας μου τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια, με είχε βοηθήσει με τα κείμενα του. Μου λείπουν».

Μεταξύ άλλων είχε αναφερθεί και την απόφαση του να μιλήσει δημόσια για την ασθένεια του. 

«Δεν ξεχνιέται το άρωμα που εξέπεμπε η Πάτρα πριν από χρόνια, ένα άρωμα γιασεμιού, γαζίας και αγιοκλήματος».

Πόσο συχνά ανατρέχετε στις μνήμες της παιδικής σας ηλικίας στην Πάτρα;

Καθημερινά. Η δεκαετία του ’50 που εμείς ήμασταν έφηβοι, μας κυνηγάει σε όλη μας τη ζωή, με την καλή έννοια. Για εμάς η Πάτρα περιοριζόταν από το ένα νεκροταφείο στο άλλο, από το Πυροσβεστείο μέχρι το Σκαγιοπούλειο, από τη θάλασσα και τον μόλο μέχρι τα σύνορα. Η Εγλυκάδα ήταν εξοχή, το Γηροκομειό ακόμα περισσότερο. Έχω εκατοντάδες καρναβαλικές αναμνήσεις από την πόλη. Στην εποχή μας δεν υπήρχε το Πανεπιστήμιο, οπότε δεν υπήρχε αυτή η πληθώρα των Καρναβαλιστών.

Η παρέα μου, καμιά 15αρια άτομα, είχε απλές στολές. Ήταν το κουστούμι που φορούσαμε σαν έφηβοι με μία κόκκινη καμέλια στο πέτο και ένα καπελάκι. Με αυτή τη στολή κυκλοφορούσαμε από τα Υψηλά Αλώνια μέχρι το μόλο και τούμπλαλιν. Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’50, είχαμε τους παιδικούς χορούς, τις καντρίλιες που μαθαίναμε από τον Μορφωτικό Σύλλογο Κυριών της Πάτρας. Νοικιάζαμε στολές και συμμετείχαμε λοιπόν στους παιδικούς χορούς στο Πάνθεον, στο Δημοτικό Θέατρο. Το να ξεχωρίσεις μία συγκεκριμένη ανάμνηση είναι δύσκολο γιατί όλες έρχονται και μας στοιχειώνουν εμάς τους παλαιότερους, πάλι με την καλή έννοια…

Δεν ξεχνιέται το άρωμα που εξέπεμπε η Πάτρα πριν από χρόνια, ένα άρωμα γιασεμιού, γαζίας και αγιοκλήματος. Παρόλη τη φτώχεια που εμείς δεν καταλαβαίναμε, ήταν ένα άρωμα αθωότητας, αγάπης. Ήταν μία εποχή με οικονομικές διαστρωματώσεις, όμως όλοι φορούσαμε την ίδια στολή στους προσκόπους… Αν θέλει κανείς να γνωρίσει τη δική μου Πάτρα, της εποχής μου, πρέπει να διαβάσει το βιβλίο του Θανάση Κούστα, «Αγκινάρες με αλάτι». Εκεί είναι η Πάτρα που δεν πρόκειται να σβήσει από τη ψυχή μας.

«Το πώς θα έρθει το τέλος είναι το πιο σημαντικό. Το πρώτο πράγμα που ρώτησα τον γιατρό όταν μου είπε ότι έχω καρκίνο τον ρώτησα δύο πράγματα. Πόσο χρόνο έχω και πώς θα είναι το τέλος».

Ποια είναι η σχέση σας με τον χρόνο;

Θα πω ένα ανέκδοτο. Συναντιούνται δύο καλοί φίλοι. Χαθήκαμε λέει ο ένας, άσε έχω πολλές εκκρεμότητες απαντάει ο άλλος. Βρίσκονται λοιπόν σε ένα νεκροταφείο και λέει ο πρώτος. Τους βλέπεις όλους αυτούς; Και αυτοί είχαν εκκρεμότητες.

Μερικές φορές αναπολώ την εποχή της δεκαετίας του ’50 γιατί ως έφηβος και εγώ και οι φίλοι μου, είχαμε την ευκαιρία να διαβάζουμε πράγματα που δεν είχα ανακαλύψει ακόμα, μεταξύ των οποίων και τους αρχαίους προγόνους μας. Αυτός μου έκανε εντύπωση ήταν ο Επίκουρος. Δεν έχουμε πολλά γραπτά ενώ περισσότερο αναφέρονται σε αυτόν άλλοι συγγραφείς και φιλόσοφοι. Είχε μία υπέροχη αντιμετώπιση για το χρόνο, για την αρχή και το τέλος, άρα και το θάνατο ενός ατόμου. Ποτέ δεν θεώρησα, από 16-17 χρονών, ότι πρέπει κανείς να φοβάται το θάνατο. Γιατί, όπως έλεγε και ο Επίκουρος, όσο ο θάνατος είναι μακριά, δεν μας ενδιαφέρει. Όταν επέλθει όμως ο θάνατος όπως σε καθετί που γεννιέται και άρα πεθαίνει, εμείς δεν το παίρνουμε χαμπάρι γιατί έχουμε φύγει.

Παρόλο όμως που από μικρός είχα αυτή την επικούρεια αντίληψη υπήρξαν ορισμένες φορές όπου κάποιες καταστάσεις με συγκλόνιζαν. Όταν αντιμετώπιζα δυσκολίες μεγάλες, με φόβιζε η ανυπαρξία. Άλλο να αντιμετωπίζεις το θάνατο με ευχέρεια και άλλο να αισθάνεσαι την ανυπαρξία. Πεθαίνεις και δεν υπάρχεις, δεν αισθάνεσαι τίποτα. Υπήρξαν 4-5 φορές σε όλη τη διάρκεια της ζωής μου που σκεφτόμουν έτσι. Η τελευταία ήταν πριν από 20 χρόνια.

Ακόμα και τώρα που αντιμετωπίζω αυτό το  σοβαρό πρόβλημα υγείας τον καρκίνο, σκέφτομαι ότι όλοι μία μέρα θα φύγουμε. Το πώς θα έρθει το τέλος είναι το πιο σημαντικό. Το πρώτο πράγμα που ρώτησα τον γιατρό όταν μου είπε ότι έχω καρκίνο τον ρώτησα δύο πράγματα. Πόσο χρόνο έχω και πώς θα είναι το τέλος. Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα είναι πως θα είναι δύσκολο. Ο καθένας αντιμετωπίζει διαφορετικά μία τέτοια κατάσταση. Εγώ δεν θέλω να χάσω την αξιοπρέπεια μου όταν φτάσει το τέλος, αυτό με νοιάζει.

«Δεν δημοσιοποίησα την ασθένεια μου για τα “likes” ή για τη συμπάθεια- Πολλές φορές αντιμετωπίζουμε την ασθένεια ως ταμπού, όμως ο καρκίνος πολεμάται, αρκεί να υπάρχουν οι δυνατότητες».

Πήρατε την απόφαση να μιλήσετε δημόσια για την ασθένεια σας…

Ναι, έγινε απρόσμενα, και δεν έγινε για τα “likes” ή για τη συμπάθεια. Δύο από τους φίλους που έχω είναι από τους πιο εκλεκτούς γιατρούς που υπάρχουν διεθνώς. Και οι δύο σε διαφορετικές στιγμές μου είπαν ότι επειδή κάπως με ξέρει ο κόσμος, αν μιλούσα γι’ αυτή την περιπέτεια, θα βοηθούσα ανθρώπους που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Έχω δει όντως περιπτώσεις ανθρώπων που βοηθήθηκαν.

Πολλές φορές αντιμετωπίζουμε την ασθένεια ως ταμπού, όμως ο καρκίνος πολεμάται, αρκεί να υπάρχουν οι δυνατότητες. Υπάρχουν όμως ακόμα δεισιδαιμονικές αντιλήψεις στην κοινωνία. Αν η γνωστοποίηση του προβλήματος μου βοήθησε έστω έναν καλώς έγινε, και ξέρω ότι βοήθησε δεκάδες ανθρώπους….

«Δεν έχουμε καμία απόδειξη, ούτε καν ένδειξη για την ύπαρξη ζωής και κάπου αλλού στο σύμπαν».

Μια ζωή ασχολείστε με το σύμπαν… Ισχύει ότι ο κόσμος έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται περισσότερο τα τελευταία χρόνια για το σύμπαν;

Η επιστήμη μας ήταν πάντα παρεξηγημένη επιστήμη. Οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι είναι κάτι δύσκολο. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το σύμπαν είναι κατανοήσιμο, κατανοητό από όλους και δε χρειάζεται να έχεις ειδικές γνώσεις και ενδιαφέροντα. Το σύμπαν περιλαμβάνει και εσένα μέσα. Παρόλα αυτά υπήρχε αυτή η παρανόηση. Το 1990, μεγάλα τηλεσκόπια στην επιφάνεια της Γης και στο διάστημα, μας χάρισαν ορισμένες εκπληκτικές φωτογραφίες- έργα τέχνης κι έτσι ο κόσμος άρχισε να μπορεί να κατανοεί καλύτερα το σύμπαν. Έτσι άρχισε και να διαβάζει περισσότερα πράγματα.   Ανάμεσα στο ’75 και το ’95, αναπτύχθηκε αυτό το ενδιαφέρον του κοινού για το σύμπαν.

 Τελικά είμαστε μόνοι στο σύμπαν;

Είναι ένα κλασικό ερώτημα που κανείς πρέπει να θέτει από καιρό σε καιρό, για να λαμβάνει την ίδια απάντηση. Δεν έχουμε καμία απόδειξη, ούτε καν ένδειξη για την ύπαρξη ζωής και κάπου αλλού στο σύμπαν. Ίσως να υπάρχει μία υποτυπώδη μορφή ζωής, είτε τώρα είτε στο παρελθόν σε κάποιο πλανήτη, όμως ανεπτυγμένη μορφή ζωής, σίγουρα δεν υπάρχει. Αν κοιτάξει κανείς το σύμπαν σαν σύνολο, αποτελείται από ένα τρισεκατομμύριο γαλαξίες. Κάθε Γαλαξίας αποτελείται από 100-200 δισεκατομμύρια αστρικά συστήματα. Στο σύμπαν έχουν τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων πλανήτες.

Φαντάζεστε, μόνο ένας να είναι ο τυχερός που δημιούργησε ζωή μερικά εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά τη γέννηση του. Πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, γεννήθηκε η πρώτη μορφή ζωής πάνω στον πλανήτη μας. Στο μεταξύ καταστράφηκε εκατοντάδες φορές. Πέντε από αυτές η καταστροφή ήταν τρομακτική. Η τελευταία συνέβη πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, όπου καταστράφηκε το 70-75% όλων των ειδών ζωής που υπήρχαν στον πλανήτη μας. Η εξελικτική πορεία της ζωής σε έναν πλανήτη δεν είναι εύκολη. Για να δημιουργηθεί ζωή κάπου, πρέπει να υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Μία είναι η απόσταση που έχει ο πλανήτης από το μητρικό του άστρο. Οι πιθανότητες είναι ενάντια στη ζωή. Παρόλα αυτά, υπάρχει μία μερίδα επιστημόνων που θεωρεί ότι αν και δεν μπορούμε να το αποδείξουμε, δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν.

«Αναρωτιέμαι πόσο «αθώοι» μπορεί να είναι μερικοί άνθρωποι όταν νομίζουν ότι θα αποικίσουμε των Άρη τα επόμενα 10 με 15 χρόνια. Αυτά είναι όνειρα θερινής νυκτός».

Υπάρχει κάτι που σας τρομάζει στον κόσμο μας;

Για να είμαι ειλικρινής, τίποτα. Αυτός ο πλανήτης έχει δει τα πάντα. Για παράδειγμα εγώ γεννήθηκα κατά τη διάρκεια της κατοχής, στον πόλεμο όπου ο κόσμος πέθαινε κυριολεκτικά από την πείνα. Ακολούθησε ένας εμφύλιος πόλεμος και η δεκαετία του ’50 που ήταν δύσκολη, κι ας μην το καταλαβαίναμε εμείς τα παιδιά. Ακολούθησε και μία περίοδος δικτατορίας.  Έχουμε δει σεισμούς, καταποντισμούς, πανδημίες. Τι να φοβηθούμε;

 Ποιες είναι οι μεγάλες αλλαγές, σε επιστημονικό επίπεδο, που θα δούμε τα επόμενα χρόνια;

Οποιαδήποτε προσπάθεια προβλέψεων, ειδικά τη σημερινή εποχή, με μία τεχνολογία και μία επιστημονική δυνατότητα να καλπάζει κυριολεκτικά, είναι αδύνατη. Ωστόσο, έχουμε κάποιες τάσεις. Μία τάση που βλέπουμε είναι η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της  τεχνικής νοημοσύνης. Αυτό για τα επόμενα 20-30 χρόνια θα είναι κάτι το καταπληκτικό. Η επικοινωνία και η διασκέδαση, η τηλεόραση, τα τηλέφωνα θα είναι διαφορετικά όχι σε 50 ή 100 χρόνια από σήμερα αλλά σε 15 χρόνια, ίσως και νωρίτερα. Υπάρχει η διαφοροποίηση των μέσων επικοινωνίας. Οι τηλεοράσεις θα είναι τελείως διαφορετικές. Όταν έγινε ο πανικός με τηλεοπτικές άδειες, γελούσα γιατί προσέφεραν κυριολεκτικά εκατομμύρια για κάτι που σε 10 χρόνια από σήμερα, δεν θα υπάρχει. Δεν θα είναι η έννοια των καναλιών όπως την έχουμε σήμερα, ούτε καν το YouTube θα έχει τη θέση που έχει τώρα.

Η ανάπτυξη της επιστήμης, ευτυχώς καλπάζει γιατί η επιστήμη του σήμερα είναι η λύση των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Είναι η αρχή της τεχνολογίας αν αυτή χρησιμοποιηθεί για καλούς σκοπούς και από σωστούς ανθρώπους. Όμως για ποια επιστήμη μιλάμε; Μιλάμε για την ανάπτυξη των νευροεπιστημών, της έξω-βιολογίας, της κοσμολογίας. Με τα όργανα που έχουμε και τα οποία δημιουργούνται συνεχώς έχουμε νέες δυνατότητες. Για παράδειγμα θα αρχίσει να λειτουργεί πλήρως ένα διαστημικό τηλεσκόπιο, από το καλοκαίρι και μετά, και θα μας δείξει τα όρια του σύμπαντος. Όλα αυτά θα αναπτύξουν την κοσμολογία αλλά και την ανθρώπινη σύνδεση σε αυτό που ονομάζουμε σύμπαν.

Από εκεί και πέρα αναρωτιέμαι πόσο «αθώοι» μπορεί να είναι μερικοί άνθρωποι όταν νομίζουν ότι θα αποικίσουμε τον Άρη τα επόμενα 10 με 15 χρόνια. Αυτά είναι όνειρα θερινής νυκτός, στην καλύτερη περίπτωση. Ναι, θα επισκεφθεί ο άνθρωπος τον Άρη. Θα περπατήσει στην επιφάνεια του, αλλά τη δεκαετία του 2070, σε πενήντα χρόνια. Και μιλάμε μόνο για μία επίσκεψη. Θα γίνει και η επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη. Η απόσταση που μας χωρίζει από αυτήν είναι τρεις μέρες. Μπορούμε να εγκαταστήσουμε εκεί μεγάλες εγκαταστάσεις. Για παράδειγμα ο Ευρωπαϊκός διαστημικός Οργανισμός υπολογίζει ότι γύρω στο 2050 θα έχει εγκαταστήσει εργαστήρια 50 ατόμων στη Σελήνη. Για να πας όμως  στον Άρη, χρειάζεσαι έξι- οκτώ μήνες για να πας και άλλους τόσους για να γυρίσεις και πρέπει να μείνεις και μέχρι η Γη και ο Άρης να έχουν μικρότερη απόσταση.

Παρόλα αυτά τον Ιούλιο που μας έρχεται, θα έχουμε στην Ελλάδα, την ευκαιρία να φιλοξενήσει η χώρας μας τη διαστημική Ολυμπιάδα. Θα έρθουν από όλο τον κόσμο 4.000 από τους καλύτερους διαστημικούς επιστήμονες του κόσμου…

«Το καλύτερο αποτέλεσμα όλης αυτής της ζωής είναι ότι είμαι ακόμα παντρεμένος με την ίδια γυναίκα».

Έχετε δηλώσει ότι δεν πρέπει να κρίνει κανείς τον εαυτό του από τα βραβεία που έχει πάρει αλλά από το πώς τα έχει καταφέρει στη ζωή του. Ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη σας χαρά και επιτυχία;

Τα τρία μου παιδιά και τα πέντε μου εγγόνια. Το καλύτερο αποτέλεσμα όλης αυτής της ζωής είναι ότι είμαι ακόμα παντρεμένος με την ίδια γυναίκα, τα τελευταία 54 χρόνια. Στην προσωπική μου εξέλιξη αυτά είναι τα πιο σημαντικά. Επαγγελματικά, υπήρξαν αρκετές επιτυχίες αλλά και αποτυχίες…