Άννα Καραμάνου: Είναι συμβατό το Ισλάμ με τη δημοκρατία; - «Ακάλυπτες» γυναίκες - οι χειρότερες γυναίκες

Τα τελευταία αιματηρά γεγονότα στο Ιράν, ως αντίδραση στον ξυλοδαρμό μέχρι θανάτου της 22χρονης Μάχσα Αμινί, επειδή η μαντίλα δεν κάλυπτε όλα της τα μαλλιά,  ξανάνοιξε με δραματικό τρόπο τη συζήτηση, αν τελικά το Ισλάμ είναι συμβατό με τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των γυναικών. 

Ο Ernest Gellner, μέσα από τη μελέτη του Ισλάμ,  κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι αδύνατη  η συμβατότητα του Ισλάμ με τη δημοκρατία, γιατί είναι αδύνατη η εκκοσμίκευση του Ισλάμ. 

Η βαθιά επιρροή που ασκεί στο σύνολο της κοινωνικής και προσωπικής ζωής των πιστών, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την εκκοσμικευμένη Ευρώπη. Στην πραγματικότητα η πολιτισμική κόκκινη γραμμή που χωρίζει τη Δύση από τον κόσμο του Ισλάμ δεν αφορά τόσο τη δημοκρατία,  όσο την έμφυλη δικαιοσύνη. 

Ωστόσο, το Ιράν υπό την προεδρία του Mohammad Khatami (1997-2005) φάνηκε να αναζητά πολιτικές εκσυγχρονισμού και εκκοσμίκευσης του καθεστώτος.  Με πρωτοβουλία του άνοιξε το θέμα του «διαλόγου των πολιτισμών», απέναντι στις απόψεις του Σάμιουελ Χάντιγκτον περί σύγκρουσης πολιτισμών.

Σε αυτό τον διάλογο ανταποκρίθηκε η Ελλάδα με τον αείμνηστο ΠτΔ Κωστή Στεφανόπουλο και τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη. Συμμετείχα στην αντιπροσωπεία υπό τον ΠτΔ στο Ιράν, Οκτώβριο 1999, και υπογράψαμε συμφωνίες, μεταξύ των οποίων και συνεργασία για την προώθηση της ισότητας των φύλων.  Ακολούθησαν συναντήσεις στην Αθήνα, Βρυξέλλες και ΟΗΕ.  Η χώρα όμως,  μετά τον Χαταμί,  επέστρεψε στο απολυταρχικό θεοκρατικό καθεστώς, γράφει η Άννα Καραμάνου σε άρθρο της σην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.

Οι ισλαμιστές ισχυρίζονται ότι η ενδυμασία συνδέεται άμεσα με τις ηθικές αρχές της κοινότητας. Η υποχρεωτική κάλυψη του σώματος των γυναικών αποτελεί μια από τις πιο πολυσυζητημένες επιταγές του Ισλαμικού νόμου. Ο ίδιος ο Θεός, μέσα από  το Κοράνι (Κεφ. 33, παρ. 59, εκδ. Κάκτος 2002), δίνει σαφείς οδηγίες: 

Προφήτη, παράγγειλε στις γυναίκες σου, στις κόρες σου και στις γυναίκες των πιστών, να αφήνουν την καλύπτρα τους να κρέμεται μέχρι τα πόδια. Έτσι δεν θα τις γνωρίζουν εύκολα και δεν θα τις συκοφαντούν. 

Η εντολή είναι σαφής. Την απομόνωση των γυναικών,  ταυτόχρονα με την πολυγαμία των ανδρών,  ενισχύουν πολλές οδηγίες του Κορανίου. Το θέμα της μαντίλας προφανώς δεν προσβάλλει μόνο τις γυναίκες, αλλά θέτει ζητήματα και για τους άνδρες τους οποίους θεωρεί εγγενώς βίαιους και έτοιμους να επιτεθούν σε κάθε ακάλυπτη γυναίκα.

Το τσαντόρ τονίζει τη σχέση εξουσίας, μεταξύ του θεατή άνδρα και της θεώμενης γυναίκας. Η διαμάχη για τον ενδυματολογικό κώδικα έχει οδηγήσει σε καθημερινή πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στους φιλελεύθερους εκσυγχρονιστές και τους συντηρητικούς ισλαμιστές. Η σύγκρουση έχει μεταφερθεί στα πανεπιστήμια και στα κοινοβούλια, όχι μόνο των μουσουλμανικών χωρών, αλλά και της ΕΕ. 

Είναι αλήθεια  ότι οι ισλαμιστές  βλέπουν τον εκδυτικισμό  όχι ως βήμα προόδου, αλλά ως θυσία της αυθεντικής ισλαμικής  ταυτότητας στο βωμό των υλιστικών αξιών της Δύσης. Η κοινωνιολόγος Fatima Mernissi γράφει, ότι αντίθετα με τον Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό που αναφέρονται σε πρόσωπα,  το Ισλάμ αναφέρεται σε μία σχέση: υποταγή! Υποστηρίζει ότι εκείνο που εξοργίζει τους φανατικούς ισλαμιστές είναι ότι τώρα οι γυναίκες συμμετέχουν σε δημόσιες εκδηλώσεις. 

Ακόμη και πολλοί μορφωμένοι άνδρες θεωρούν τις σύγχρονες γυναίκες που διαθέτουν διπλώματα και καριέρες σαν τις  χειρότερες προδότριες του Ισλάμ. Οι χειρότερες όμως αιρετικές,  σύμφωνα με τα δικά τους μέτρα, είναι οι ακάλυπτες γυναίκες. Ωστόσο, η συμμετοχή πολλών νέων ανδρών στις διαδηλώσεις υπέρ της έμφυλης ισότητας δίνει ελπίδα και αφήνει ανοιχτό το ερώτημα που απάντησε ο Γκέλνερ.