ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ _ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ

«Lipstick effect»: Πως το σημάδι από το κραγιόν στο κρυστάλλινο ποτήρι προδίδει οικονομική ύφεση και οι… φυσαλίδες «Hope in a Bottle»

Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΣ στο GRAPE ESCAPE

21 Απριλίου 2023 - 12:43 μμ

Το 1998, η κοινωνιολόγος και οικονομολόγος καθηγήτρια Juliet Schor του Πανεπιστημίου της Βοστώνης διατύπωσε τη θεωρία που έμελλε να μείνει γνωστή με τη φράση «lipstick effect».

Συνοψίζεται στην παρατήρηση ότι ένα από τα πρώτα σημάδια που υποδηλώνουν ότι επέρχεται οικονομική ύφεση είναι το ότι οι γυναίκες, αναγκασμένες να μειώσουν τα έξοδά τους και αναζητώντας την «προσιτή πολυτέλεια», αγοράζουν με μεγαλύτερη συχνότητα έντονα κόκκινα κραγιόν.

Σε αντιστοιχία, οι αφρώδεις οίνοι, οι φυσαλίδες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσφέρουν «hope in a bottle» (ελπίδα στο μπουκάλι), οπότε ας ελπίσουμε ότι η πανθομολογούμενη και ισχυρή άνοδος της διείσδυσής τους δεν αποτελεί κάποια αρνητική προειδοποίηση για την παγκόσμια οικονομία.

Πραγματικά, στις αρχές του 2023, ίσως η μεγαλύτερη και απολύτως επίκαιρη τάση στον κόσμο του κρασιού είναι η άνοδος των φυσαλίδων. Πριν επιχειρήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε πού οφείλεται αυτή η τάση και πώς εξηγείται, ας θυμηθούμε ποιοι είναι οι πιο δημοφιλείς αφρώδεις οίνοι, πού και πώς παράγονται και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους:

Αφρώδεις οίνοι (φυσαλίδες) παράγονται σε αρκετές περιοχές του πλανήτη και καθεμία από αυτές δίνει προϊόντα που έχουν διακριτό χαρακτήρα, ο οποίος οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στη διαφορετική μέθοδο παραγωγής τους.

Ξεχωρίζουμε τα εξής:

H σαμπάνια (champagne) είναι σίγουρα ο πιο ονομαστός και διαδεδομένος αφρώδης οίνος σε όλο τον κόσμο. Παράγεται αποκλειστικά στην Καμπανία (Champagne) της βορειοανατολικής Γαλλίας. Η σαμπάνια παράγεται με παραδοσιακή μέθοδο, που βασίζεται στην αρχική διαδικασία ζύμωσης στη δεξαμενή και σε μια δευτερογενή ζύμωση μέσα στη φιάλη, κατά την οποία δημιουργείται το διοξείδιο του άνθρακα. Οι σαμπάνιες διακρίνονται για την πληθώρα και την πολυπλοκότητα των αρωμάτων τους, με συχνή παρουσία από νότες κίτρου και πράσινου μήλου.

Τo prosecco κατάγεται από την επαρχία Veneto στη βορειο- ανατολική Ιταλία. Είναι ελαφρύτερος και πιο φρουτώδης αφρώδης οίνος, που παράγεται με τη μέθοδο Charmat, κατά την οποία η δευτερογενής ζύμωση γίνεται σε ανοξείδωτες δεξαμενές. Το prosecco ξεχωρίζει για τα λουλουδάτα και φρουτώδη αρώματά του, με κυρίαρχες νότες το αχλάδι, το ροδάκινο και το βερίκοκο.

Η cava παράγεται στην Καταλονία και είναι ταυτισμένη με την πανέμορφη και πολύ τουριστική Βαρκελώνη. Παράγεται με την παραδοσιακή μέθοδο και διακρίνεται από τραγανή οξύτητα και αρώματα φρέσκων φρούτων. Για την cava χρησιμοποιούνται αρκετές τοπικές ποικιλίες σταφυλιών, όπως τα Μacabeo, Parrillada και Xarelio.

Άλλες δημοφιλείς κατηγορίες αφρωδών κρασιών είναι τα ντελικάτα cremant από την εκτός Καμπανίας Γαλλία, το ελαφρύ και συνήθως λεμονάτο sekt από τη Γερμανία, τα αφρώδη shiraz από την Αυστραλία και αρκετές ετικέτες από την Καλιφόρνια. Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, οι αφρώδες οίνοι στο σύνολό τους γνωρίζουν σημαντική αύξηση των πωλήσεων και της δημοφιλίας τους.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι στους οποίους οφείλεται αυτή η τάση, με πιο σημαντικούς την αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών, την αύξηση της διαθεσιμότητας και τη βελτίωση της διανομής των προϊόντων και κυρίως την αντίληψη ότι και τα αφρώδη κρασιά μπορούν να διακριθούν για την ποιότητα και την πολυπλοκότητά τους. Ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες που συνέβαλε στη σημαντική αύξηση της δημοφιλίας των αφρωδών οίνων είναι η διαφοροποίηση των καταναλωτικών συνηθειών και προτιμήσεων τα τελευταία χρόνια. Σε αρκετές χώρες παρατηρήθηκε μια στροφή από βαρύτερα και γεμάτα σώμα κρασιά σε ελαφρύτερες και πιο αναζωογονητικές/ δροσιστικές επιλογές. Τα αφρώδη κρασιά λοιπόν, με την τραγανή τους οξύτητα, τις ζωντανές τους φυσαλίδες και τον χαμηλότερο αλκοολικό βαθμό τους, ταιριάζουν απόλυτα σε αυτή την τάση.

Ταυτόχρονα, οι αφρώδεις οίνοι προβάλλονται ως μια ευέλικτη επιλογή που μπορεί να συνδυαστεί με μια ευρεία γκάμα συνοδευτικών εδεσμάτων, ώστε να την απολαύσουμε σε πολλές διαφορετικές περιστάσεις, από μια φιλική συγκέντρωση μέχρι μια κοινωνική εκδήλωση και από ένα μεσημεριανό κάλεσμα έως ένα επίσημο δείπνο.

Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην αυξημένη δημοφιλία των αφρωδών οίνων είναι η αξιοσημείωτη αύξηση της διαθεσιμότητας και των εναλλακτικών επιλογών και η επακόλουθη βελτίωση της διανομής τους. Αν αναλογιστούμε τι έγινε, για παράδειγμα, στη χώρα μας, θα παρατηρήσουμε ότι μέχρι πριν από λίγα χρόνια τα αφρώδη κρασιά ήταν αριθμητικά περιορισμένα και προέρχονταν από οινοποιεία που είχαν σχεδόν αποκλειστική εξειδίκευση στην παραγωγή τους. Τα τελευταία χρόνια, πολλά σημαντικά οινοποιεία σε όλη την Ελλάδα έδωσαν τις δικές τους προτάσεις φυσαλίδων, με εξαιρετικά –σε πολλές περιπτώσεις– αποτελέσματα.

Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, οι αφρώδεις οίνοι θεωρούνταν μια πολυτέλεια που προοριζόταν μόνο για ειδικές περιπτώσεις, εορτασμούς, επετείους ή πολύ ακριβά εστιατόρια. Αντίθετα, σήμερα υπάρχουν διαφορετικές επιλογές σε μεγάλη γκάμα τιμών, κάνοντας έτσι ευκολότερο για τους καταναλωτές το να δοκιμάζουν και να απολαμβάνουν τις φυσαλίδες σε τακτική βάση.

Και βέβαια, πολλοί παραγωγοί πειραματίζονται με διαφορετικά στιλ και μεθόδους, που οδηγούν σε ένα πολύ ευρύ φάσμα ποιοτικών χαρακτηριστικών και ιδιοσυγκρασιών που καλούν τον καταναλωτή να το εξερευνήσει. Στο σημείο αυτό μπορούμε να αναφερθούμε και στο αυξανόμενο καταναλωτικό ενδιαφέρον για βιολογικά και βιοδυναμικά κρασιά και στον προσανατολισμό πολλών παραγωγών αφρωδών οίνων που πρωτοπορούν στην υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών, οι οποίες στρέφονται σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον και την αειφορία επιλογές.

Τέλος, έχει πλέον εδραιωθεί στους καταναλωτές η εκτίμηση για την αξία, τον χαρακτήρα, την πολυπλοκότητα και την προσαρμοστικότητα των αφρωδών οίνων. Παρότι ακόμη αρκετοί καταναλωτές ταυτίζουν τα αφρώδη με μια στιγμή πρόποσης ή ένα απεριτίφ, ολοένα και περισσότεροι αναγνωρίζουν στις φυσαλίδες τη δυνατότητα να σταθούν αυθύπαρκτες ή να συνδυαστούν εξαιρετικά με πολλά διαφορετικά είδη φαγητού. Από το ελαφρύ και τραγανό prosecco μέχρι μια πλούσια και σύνθετη σαμπάνια, τα αφρώδη προσφέρουν ευρεία γκάμα γεύσεων και αρωμάτων που μπορεί να συνοδεύσει μια ποικιλία εδεσμάτων. Έχουν επίσης μια ξεχωριστή ιδιότητα να τιθασεύουν την υπέρμετρη λιπαρότητα κάποιων φαγητών, κάτι που τα καθιστά ιδανική επιλογή ως συνοδευτικά τυριών, αλλαντικών ή ακόμη και τηγανητών φαγητών.

Πάνω και πέρα από όλα, όμως, οι φυσαλίδες προσφέρουν στιγμιαίο joie de vivre, που είναι πάντα ευπρόσδεκτο και απολύτως απαραίτητο, και γι’ αυτό τις καλοδεχόμαστε και τις αγαπάμε όλοι.