Η Άρτεμις Σπηλιώτη γράφει για την επιστροφή των microfinance: Μικροπιστώσεις-ανάσα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Η τόνωση του ανταγωνισμού αποτελεί το «κλειδί» για περισσότερα δάνεια κυρίως προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις – αν και αύξηση των επιτοκίων αποτελεί το μεγαλύτερο αγκάθι -  αλλά και για μεγαλύτερες αποδόσεις των αποταμιεύσεων.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόσο στην ομιλία το Σάββατο όσο και στην συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Κυριακή στο πλαίσιο της ΔΕΘ, υπογράμμισε ότι  η εξυγίανση κα η ενίσχυση του ανταγωνισμού των πιστωτικών ιδρυμάτων αποτελεί σημαντική διαρθρωτική παρέμβαση .

«Θέλουμε να στηρίξουμε τον πέμπτο τραπεζικό πυλώνα. Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα για παροχή δανείων σε μη τραπεζικούς φορείς - είναι σημαντικό να έχουμε περισσότερο ανταγωνισμό στη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, πάντα υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος» υπογράμμισε ο πρωθυπουργός, προσθέτοντας ότι συνεχίζεται το σχέδιο «Ηρακλής» αλλά με πολύ πιο συγκεκριμένους όρους προστασίας των δανειοληπτών και σωστής ενημέρωσης από τους servicers «με ξεκάθαρο κανόνα δεοντολογίας τον οποίο πρέπει όλοι να υπακούουν».

Γράφει η Άρτεμις Σπηλιώτη στην Ημερησία

Σε ότι αφορά τον 5^ο τραπεζικό πυλώνα, πρόκειται όπως είναι ήδη γνωστό και δρομολογημένο για την συγχώνευση της Attica Bank με την Παγκρήτια τράπεζα (βάση του χρονοδιαγράμματος θα ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2024) με την τελευταία να έχει ήδη απορροφήσει το ελληνικό κομμάτι της HSBC και να απομένει η ολοκλήρωση της απορρόφησης της Συνεταιριστικής Κεντρικής Μακεδονίας. 

Σε ότι αφορά τη συνέχιση του σχεδίου «Ηρακλής» (Ηρακλής ΙΙΙ) οι δύο τράπεζες θέλουν να ενταχθούν μέσω τιτλοποιήσεων των «κόκκινων» δανείων τους.  Σύμφωνα με πληροφορίες επιδίωξη της κυβέρνησης είναι μέχρι το τέλος του 2023 να έχει ενεργοποιηθεί ο νέος «Ηρακλής».

Όπως υπογραμμίζουν πηγές της τραπεζικής αγοράς περαν της Attica Bank και της Παγκρήτιας που θα συγχωνευθούν υπάρχουν και άλλες μικρές υγιείς τράπεζες – Οptima, ABB, Viva) αλλα και συνεταιριστικές που έχουν εξυγιανθεί και η λειτουργία τους ενισχύει τον ανταγωνισμό, κυρίως όμως σε τοπικό και κλαδικό επίπεδο. Σημειώνεται ότι οι  τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν μερίδιο αγοράς που αγγίζει το 95% σε ότι αφορά τις εκταμιεύσεις  δανείων με εξασφάλιση οικιστικά ακίνητα.

Για την παροχή δανείων από μη τραπεζικούς φορείς, ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ δεν μπήκε σε λεπτομέρειες.

Ωστόσο όπως είναι γνωστό η Τράπεζα της Ελλάδας έχει χορηγήσει, με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο τρεις άδειες παροχής μικροπιστώσεων (microfinance) που έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν δάνεια έως 25.000 ευρώ, με τον χρόνο αποπληρωμής να είναι από 1 -10 έτη, ενώ δεν επιτρέπεται η λήψη εμπράγματων εξασφαλίσεων.

Σύμφωνα πληροφορίες του υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έχει λάβει εισηγήσεις για τη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τη λειτουργία εταιρειών παροχής πιστώσεων προς φυσικά και νομικά πρόσωπα.

Ειδικότερα, οι τρεις εταιρείες που έχουν λάβει άδεια από την ΤτΕ είναι:  

Το microfinance λοιπόν ανοίγει μέχρι στιγμής από τις τρεις ακόλουθες εταιρείες, οι οποίες σύντομα θα ξεκινήσουν τη λειτουργία τους:

• «Τ.Μ.Ε.Δ.Ε. Microfinance Solutions» ( ανήκει στο ΤΜΕΔΕ και έλαβε άδεια τον Ιανουάριο 2022)
• «Μicrosmart» (άδεια Μάρτιο 2023)
• «AΦΗ Microfinance Α.Ε.» (ανήκει στην μη κερδοσκοπική εταιρεία Action Finance Initiative και έλαβε άδεια το Μάίο του ΄23).

Ειδικό ρόλο θα συνεχίζει να διαδραματίζει η Αναπτυξιακή Τράπεζα, η οποία όπως τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «έχει κάνει μία πάρα πολύ σημαντική προσπάθεια έτσι ώστε να δώσει πρόσθετη χρηματοδότηση σε 60.000 επιχειρήσεις οι οποίες μέχρι σήμερα δεν απασχολούσαν τις τράπεζες, για τον απλούστατο λόγο ότι το κόστος επεξεργασίας των αιτήσεων που έκαναν ήταν πολύ μεγάλο σε σχέση με το όφελος το οποίο οι τράπεζες προσδοκούσαν ότι θα είχαν εάν χρηματοδοτούσαν αυτές τις επιχειρήσεις.»

Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην πλατφόρμα Know Your Customer (KYC) της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζα η οποία λειτουργεί από την περασμένη άνοιξη και μέσω της οποίας πραγματοποιείται ο πρώτος έλεγχος των επιχειρήσεων που αναζητούν τραπεζικό δανεισμό και δίνει την δυνατότητα στις συστημικές τράπεζες να μπορούν πιο εύκολα να επεξεργαστούν τις σχετικές αιτήσεις.

Βέβαια ένα βασικό εμπόδιο πρόσβασης στην τραπεζική χρηματοδότηση είναι η κληρονομιά της οικονομικής κρίσης καθώς πολλές επιχειρήσεις δεν  φορολογική – ασφαλιστική ενημερότητα,  βρίσκονται στο Τειρεσία ή έχει αρνητικά αποτελέσματα. Και επιπρόσθετα οι συνεχείς αυξήσεις των επιτοκίων έχουν εκτινάξει το κόστος χρήματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Πρόσθετη πηγή χρηματοδότησης για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα είναι τα νέα προγράμματα του ΕΣΠΑ, τα οποία αυτή τη στιγμή ετοιμάζονται όπως είπε ο πρωθυπουργός και επανέλαβε ότι οι επιχειρήσεις μικρομεσαίες και μη έχουν σημαντικά κίνητρα για συγχωνεύσεις καθώς το μέγεθος των επιχειρήσεων είναι μια σημαντική παράμετρος που βοηθά την ανταγωνιστικότητα τους.

Αναχρηματοδότηση δανείων με στόχο την εξυγίανση

Η αναχρηματοδότηση των υπό αναδιάρθρωση βιώσιμων επιχειρήσεων και η επιστροφή των παλαιών «κόκκινων» δανείων που έχουν πλέον εξυγιανθεί και πρέπει να επιστρέψουν στο τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στην ατζέντα του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης και του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Ενδεχομένως στο σχέδιο νόμου που προωθηθεί στο αμέσως προσεχές διάστημα και στο οποίο θα περιλαμβάνονται οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό, τον κώδικα δεοντολογίας των servicers κλπ, να υπάρξουν και διατάξεις που θα διευκολύνουν την εξυγίανση των δανείων.

Ειδικότερα σε ότι αφορά τα δάνεια ύψους 50 δις ευρώ που έχουν τιτλοποιηθεί στο πλαίσιο του Ηρακλή περί τα 20 δις ευρώ αναμένεται ότι θα έχουν «θεραπευτεί» τα επόμενα 2-5 χρόνια και μπορούν να επιστρέψουν στο τραπεζικό σύστημα  δημιουργώντας υγιές υπόβαθρο ώστε οι τράπεζες να μειώσουν περαιτέρω τους δείκτες των ΝPEs, οι οποίοι αποτυπώνουν το ποσοστό των προβληματικών δανείων επί του συνόλου.  Οσο λοιπόν ο παρανομαστής του κλάσματος (σύνολο δανείων) μεγαλώνει τόσο μικραίνει το ποσοστό ΝPEs.

Σε ότι αφορά το ζήτημα των αναχρηματοδότηση βιώσιμων επιχειρήσεων, η δυνατότητα απευθείας χρηματοδότησης από τους ίδιους τους servicers που έχουν τα δάνεια, δυνατότητα που δίνεται από το υφιστάμενο πλαίσιο (4354/2015) δεν έχει αξιοποιηθεί.  Ωστόσο, η λύση που κερδίζει έδαφος είναι η δημιουργία σχημάτων Discount Pay Off  (DPO), τα οποία χρηματοδοτούν τον δανειολήπτη ώστε να αγοράσει από τον servicer.

Για παράδειγμα ένα δάνειο 100.000 ευρώ με ενέχυρο ακίνητο αξίας 150.000 ευρώ. Ο servicer θα μπορούσε να πουλήσει το δάνειο αυτό στον δανειολήπτη   στα 70.000 ευρώ, αλλά ο δανειολήπτης δεν διαθέτει τα κεφάλαια αλλά θα μπορούσε να λάβει χρηματοδότηση από σχήμα  DPO στο οποίο θα περάσει  το καλύμμα του δανείου.