Όταν η Ηλίας Καζάν, ο Κωνσταντινουπολίτης μέγιστος σκηνοθέτης κατέδωσε τον Ζυλ Ντασέν ως κουμουνιστή – Στα Oscars οι ηθοποιοί αποχώρησαν για την «προδοσία» του (βίντεο)

Ο Ηλίας Καζαντόγλου γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1909 (7 Σεπτεμβρίου) ήταν ένας εκ των μεγάλων καταξιωμένων σκηνοθετών παγκοσμίως, που βρέθηκε στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη σε ηλικία μόλις 4 ετών.

Φοίτησε στο Williams College και στη συνέχεια στη Δραματική Σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ, όπου απασχολήθηκε επαγγελματικά για οκτώ χρόνια και στη Σχολή Τζούλιαρντ. Ήταν ο σκηνοθέτης που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι, ενώ οδήγησε 21 ηθοποιούς σε υποψηφιότητες των Όσκαρ.

Ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός στο θέατρο Group Theatre όπου παρέμεινε στη περίοδο 1932-1939, ενώ τρία χρόνια αργότερα πέρασε στην σκηνοθεσία παρουσιάζοντας τη πρώτη του παράσταση "Με τα δόντια" του Θόρντον Γουάιλντερ.

Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του.

Η ιστορία με τον Ζυλ Ντασέν

Το 1934 εγγράφεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, στο οποίο παραμένει για περίπου 1,5 χρόνο. Το 1952 ο Ηλίας Καζάν κατακρίθηκε για τη συνεργασία του με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, μέσω της οποίας κατέδωσε στις αρχές συναδέλφους του ως κομμουνιστές στην περιβόητη «Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν είχε καταδώσει τον Αριστερό σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν ως κομμουνιστή, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να καταφύγει τελικά στην Ευρώπη και να καταλήξει στην Ελλάδα ερωτευμένος με την Μελίνα Μερκούρη την οποία παντρεύτηκε. Όταν η Ακαδημία προσέφερε το 1999 στον Καζάν το τιμητικό βραβείο Όσκαρ για το συνολο της καριέρας του, πολλοί συνάδελφοι του και ηθοποιοί αντέδρασαν και αποχώρησαν από την απονομή, ως ένδειξη διαμαρτυρίας καθώς δεν μπορούσαν να ξεχάσουν την προδοσία του.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι στη «Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ» είχαν βρεθεί από «καταγγελίες» διαφόρων, θρύλοι της έβδομης τέχνης, όπως οι Τσάρλι Τσάπλιν, Όρσον Γουέλς, Τζον Χιούστον και δεκάδες άλλοι που αυτοεξορίστηκαν στην Ευρώπη για να μπορέσουν να κάνουν ταινίες.

Ο Ηλίας Καζάν μαζί με τον Ρόμπερτ Λιούις και την Τσέριλ Κρόφορντ ίδρυσαν το περίφημο Actors studio, μια λέσχη επαγγελματιών ηθοποιών στην οποία καλλιτεχνικός διευθυντής και δάσκαλος υπήρξε ο Λι Στράζμπεργκ.

Οι ταινίες του

Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν / Χαμένα νιάτα (A tree grows in Brooklyn, 1945)

θάλασσα από γρασίδι / Η παραστρατημένη μητέρα (The Sea of Grass, 1947)

Το μεγάλο κατηγορώ (Boomerang!, 1947)

Συμφωνία Κυρίων (Gentleman's Agreement, 1947)

Πίνκι, η μιγάς (Pinky, 1949)

Πανικός στους δρόμους (Panic in the streets, 1950)

Λεωφορείον ο Πόθος (A streetcar named desire, 1951)

Βίβα Ζαπάτα (Viva Zapata!, 1952)

Δραπέτες του τρόμου (Man on a tightrope, 1953)

Το λιμάνι της αγωνίας (On the waterfront, 1954)

Ανατολικά της Εδέμ (East of Eden, 1955)

Η Φωνή του Πόθου (Baby Doll, 1956)

Μια μορφή μέσα στο πλήθος (A face in the crowd, 1957)

Λάσπη στ' αστέρια (Wild river, 1960)

Πυρετός στο Αίμα (Splendor in the grass, 1961)

Αμέρικα, Αμέρικα (America, America, 1963)

Ο συμβιβασμός (The arrangement, 1969)

Οι επισκέπτες (The visitors, 1972)

Ο Τελευταίος των Μεγιστάνων (The last tycoon, 1976)