Δεκεμβριανά: 80 χρόνια από την μεγάλη σφαγή & διχασμό της Ελλάδας – Τα «Αηδόνια της Σιωπής» του Στ. Δάνδολου ζωντανεύουν την σκληρή ιστορία (φωτό & βίντεο)

Δεκεμβριανά και έρωτας

Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τα Δεκεμβριανά και εμείς ξεφυλλίζουμε τα Αηδόνια της Σιωπής, το καθηλωτικό μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου που ζωντανεύει τη μεγάλη σφαγή της Αθήνας 

Γράφει η Αγγελική Ηλία

Ο Στέφανος Δάνδολος με μια πένα ανεπιτήδευτη, διεισδυτική, γεμάτη νοιάξιμο μας έχει χαρίσει ξεχωριστές μυθιστορηματικές ιστορίες για πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μέσα από το έργο του χανόμαστε  μέσα στους διαδρόμους της πορείας της Πηνελόπης Δέλτα, του Ίωνα Δραγούμη, της Κυβέλης Ανδριανού και του Γεωργίου Παπανδρέου.

Ρίχνοντας φως με το χαρακτηριστικά διακριτικό του γράψιμο σε άγνωστες για πολλούς από εμάς πτυχές ανθρώπων, που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι τους στη χώρα μας, σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, προσφέρει και σε εμάς έτσι τη δυνατότητα έστω και μυθιστορηματικά μέσα από τις σελίδες των βιβλίων του να τους προσεγγίσουμε και κατανοήσουμε περισσότερο.

Τα Αηδόνια της Σιωπής είναι το τελευταίο του μυθιστόρημα και ξετυλίγει με μαεστρία μια κομβική ιστορική περίοδο για τη χώρα μας, καθώς και έναν ανεπανάληπτο έρωτα που παλεύει να ανθίσει μέσα στα χαρακώματα των γεγονότων.

Βρισκόμαστε στην Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου 1944. Την ημέρα που οι 1264 μέρες σκλαβιάς θα ανήκουν στο παρελθόν.

Μέσα από τις εικόνες και τα συναισθήματα, που με ιδιαίτερη δεινότητα ο συγγραφέας Στέφανος Δάνδολος ξετυλίγει στις σελίδες του βιβλίου, βιώνουμε τις χαρμόσυνες εκείνες στιγμές των ανθρώπων που νίκησαν το φασισμό και το ναζισμό, αισθανόμαστε ότι είμαστε μαζί τους, δίπλα τους, ότι αγκαλιάζουμε όλους εκείνους που ξεχύθηκαν στους δρόμους για να κλάψουν από χαρά για τη μεγάλη νίκη, για την απελευθέρωση.

Στον ομφαλό της τότε Αθήνας, στο καφενείου του Ζαχαράτου, γωνία Βασιλέως Γεωργίου Α’ και Σταδίου, οι Αθηναίοι απολαμβάνουν για πρώτη φορά αληθινό καφέ μετά την Κατοχή.

Κάμποσες γενιές Ελλήνων έχουν παρευρεθεί στις σάλες του καφενείου από το 1895. Πρίγκηπες, πολιτικοί, άνθρωποι των γραμμάτων, καλλιτέχνες αλλά και απλοί βιοπαλαιστές.

Εκεί βρίσκεται και ο πρωταγωνιστής της ιστορίας αυτής, ο Αριστείδης Τσόκος, ο εβδομηνταδυάχρονος αρχισερβιτόρος και αναπόσπαστο κομμάτι του καφενείου του Ζαχαράτου.

Το ιστορικό καφενείο και ο ήρωας μας γίνονται κομμάτι της ιστορίας που διαδραματίστηκε στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση, σε μια από τις μελανότερες σελίδες της σύγχρονης Ελλάδας, τα Δεκεμβριανά που οδήγησαν στην έναρξη του εμφύλιου πολέμου που διήρκησε για μία τριετία, από το 1946 έως το 1949.

Με ρεαλιστική ματιά και περιγραφές που κόβουν την ανάσα ο συγγραφέας Στέφανος Δάνδολος ζωντανεύει τις αντιθέσεις, τις εντάσεις, την καχυποψία που επικράτησαν τις μέρες μετά την απελευθέρωση από τη Γερμανική κατοχή.

Σκιαγραφεί το πολιτικό κλίμα, όπως αυτό διαμορφωνόταν στο στρατηγείο των Άγγλων στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», στους δρόμους της Αθήνας, στους πυρήνες των αντιστασιακών οργανώσεων, στην Καισαριανή, στη Δραπετσώνα και στο ιστορικό καφενείο του Ζαχαράτου, όπου οι ήρωες του βιβλίου βιώνουν από πρώτο χέρι τα ταραχώδη γεγονότα που οδήγησαν στον τραγικό Δεκέμβρη του 1944, βλέπουν τη ζοφερότητα της κατάστασης μετά την απελευθέρωση και κρατούν την αναπνοή τους για όσα δεινά πλησιάζουν.

Διαβάζοντας τα βιβλίο «ΤΑ ΑΗΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ» παρακολουθούμε με αγωνία τους πρωταγωνιστές της σύγχρονης ιστορίας, τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Στρατηγό Ρόναλντ Σκόμπυ, τον υπουργό ΜακΜίλλαν, τον Τσόρτσιλ, τα μέλη των ΕΑΜ, του ΚΚΕ/ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ, τον τότε βασιλιά Γεώργιο, τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό να κατευθύνουν τις εξελίξεις, να τις πυροδοτούν, να βάζουν την προσωπική τους σφραγίδα στην πιο τραυματική εμπειρία της σύγχρονης ιστορίας μας και τελικά να βιώνουν οι Αθηναίοι -και όχι μόνο- στο πετσί τους τα δραματικά γεγονότα του 1944, με τις εκτελέσεις και τις καταστροφές σε κάθε γωνιά της Αθήνας.

Τα γεγονότα που αποτέλεσαν τη χαριστική βολή για τον επερχόμενο εμφύλιο σπαραγμό που ρήμαξε τη χώρα, χώρισε τους Έλληνες στα δύο, με οικογένειες να ρημάζονται, αδέλφια να χωρίζονται, αποτελούν τη μοναδική περίπτωση ενόπλων συγκρούσεων τέτοιας έκτασης εντός Αθηνών από της δημιουργίας του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. 

Οι συγκρούσεις των 33 ημέρων, γνωστές ως Δεκεμβριανά, στοίχισαν τη ζωή σε 17.000 ανθρώπους, σύμφωνα με κάποιες ιστορικές πηγές, δηλαδή σε περισσότερους νεκρούς από όσους σκοτώθηκαν στον πόλεμο του 1940-1941.

Τα αιματηρά γεγονότα του Δεκεμβρίου μέσα από τις σελίδες του βιβλίου τα βλέπουμε να διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια μας μέσα από τις ιστορίες των θαμώνων του καφενείου του Ζαχαράτου.

Από τους καλλιτέχνες, που σύχναζαν στις αίθουσες του, όπως τον Αιμίλιο Βεάκη, το Νίκο Βασταρδή, τον Χρήστο Τσαγανέα, τη Μαρίκα Κοτοπούλη, το Βασίλη Λογοθετίδη, μέχρι την κυρία Τούλα, τον Επαμεινώνδα Ζαχαράτο και τον Γιώργη, πρόσωπα που δεν είναι μάρτυρες της Ιστορίας, είναι οι ίδιοι Ιστορία των Δεκεμβριανών.

«ΤΑ ΑΗΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ» είναι ένα βιβλίο αντιθέσεων, όπως και η εποχή που περιγράφει, μια λογοτεχνική αναπαράσταση των δίπολων  ανάμεσα στην καλοσύνη και την εκδίκηση, στην αξιοπρέπεια και το θυμό, στη χαρά και τη λύπη, είναι ένα βιβλίο για τη ζωή στις πιο δύσκολες και τραυματικές στιγμές της.

Και που βρίσκεται η αγάπη σε όλα αυτά;

Ο ήρωας του βιβλίου, Αριστείδης Τσόκος, μας συγκινεί για έναν έρωτα που για πολλά χρόνια ριζώνει στα μάτια, στη σκέψη, στην καρδιά, χωρίς να φτάσει στα χείλη, στα χέρια, στα σώματα.

Ο Αριστείδης Τσόκος, που έγινε ρεμπέτικο τραγούδι για τα Δεκεμβριανά μας θυμίζει ότι ο έρωτας σε κάνει ήρωα, ταξιδευτή, πολεμιστή και γενναίο, παρόλα όσα συμβαίνουν γύρω σου.

Κρατάμε και εμείς την ανάσα μας στεκόμενοι στο πλευρό του στους δρόμους της Αθήνας, στις υπόγειες στοές μέχρι την πλατεία Συντάγματος, και παρακολουθούμε με αγωνία και προσμονή τον αγώνα του ήρωα μας για την Ιθάκη του, τον έρωτα του για την Ευδοξία, που δεν ομολόγησε ποτέ και διεκδικεί με πάθος νεανικό αλλά και πνεύμα ώριμο στα 72 του χρόνια.

Χάνεται όμως η αγάπη;

Ο συγγραφέας επιλέγει να εξυψώσει την αγάπη, όχι μόνο την ερωτική, αλλά και το νοιάξιμο ενός φίλου, την φροντίδα μιας άγνωστης, που συντροφεύουν τον ήρωα μας στον άθλο του για την αναζήτηση της αγάπης.

Με μικρές στιγμές ανθρωπιάς με μεγάλο όμως ηθικό και συναισθηματικό βάρος σε μια Αθήνα που φλέγεται, ο ήρωας μας, παίρνει θέση όχι υπέρ πολιτικών συμφερόντων και ομάδων, αλλά υπέρ της αγάπης, την οποία ορίζει -επί της ουσίας- ως πράξη πολιτική, κοινωνική και συντροφική, που τίθεται με σθένος και επιμονή απέναντι στον αλληλοσπαραγμό των Δεκεμβριανών και μας θυμίζει ότι το αγλάισμα της αγάπης όλα τα αντέχει, όλα τα μπορεί και όλα τα διασώζει.

Γιατί ο άνθρωπος, όπως λέει ο αξεπέραστος Οδυσσέας Ελύτης στον ήρωα του βιβλίου, Αριστείδη Τσόκο, είναι ένα αηδόνι. Ανεξάρτητα από την κατεύθυνση που θα πάρει αργότερα στη ζωή του, γεννιέται για να ζήσει ως αηδόνι.

Σε μια Αθήνα που φλέγεται και σπαράζεται από τις ανυπέρβλητες αποστάσεις και προσχώματα ανάμεσα στους ανθρώπους, ο  Αριστείδης Τσόκος και ο έρωτας της ζωής του διεκδικούν τη σύνδεση τους, που παραμένει ακλόνητη και βαθιά, χωρίς να έχουν μιλήσει τη γλώσσα του έρωτα,  όντας δύο αηδόνια που δεν τραγούδησαν ποτέ, τα αηδόνια της σιωπής. 

Βιογραφικό:

Η Αγγελική Ηλία ήταν δικηγόρος στην Ελλάδα για περισσότερα από 10 χρόνια. Παθιασμένη με την εξερεύνηση των κοινωνιολογικών πτυχών της Εγκληματολογίας, μετά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών μου σπουδών στο Anglia Ruskin University, ΗΒ, ξεκίνησε το διδακτορικό της στην Εγκληματολογία. Επί του παρόντος είναι Υποψήφια Διδάκτωρ Εγκληματολογίας στο Birmingham City University, ΗΒ. Η διατριβή της επικεντρώνεται στις εμπειρίες των Ελλήνων δασκάλων στην δόμηση ανθεκτικότητας ενάντια στον ακροδεξιό εξτρεμισμό.