Vintage story: Όταν το 1957 η Φρανσουάζ Σαγκάν ζει στο κόκκινο, αλλάζει άνδρες και γυναίκες σαν αυτοκίνητα, συναντά την Μελίνα Μερκούρη, πατάει την Aston Martin της στα 180 και... (Φωτό)

Με τον νεογέννητο γιό της το 1962 - Την χαρακτηρίζει σήμερα δέκα χρόνια από το θάνατο της το πιό γενναιόδωρο πλάσμα στον κόσμο.

Η Φρανσουάζ Σαγκάν δεν ανήκει στο χώρο του θεάματος, δεν είναι σέξι, έχει να επιδείξει μόνο το πνεύμα της και τα μεγάλα εκφραστικά μάτια της. Είναι όμως η εικόνα της νέας γενιάς: η ατίθαση, χειραφετημένη κοπέλα που ζει έντονα, αλλάζει ερωτικούς συντρόφους, αγαπάει τα γρήγορα αυτοκίνητα, διασκεδάζει, ξοδεύει απερίσκεπτα. «Και τι αξίζει να κερδίζει κανείς χρήματα, εάν δεν έχει τον χρόνο να τα ξοδέψει», έλεγε η ίδια.

Κατρίν Ντενέβ με το τσιγάρο, Υβ Σαιν Λωρέν και Φρανσουάζ Σαγκάν

Μια ζωή μυθιστορηματική, γεμάτη εντάσεις, πάθη, καταχρήσεις αλλά και μοναξιά, μια ζωή από την ευφορία στην ένδεια, περιγράφει η Μαρί Ντομινίκ-Λελιέβρ στη βιογραφία «Σαγκάν, Ζωή στο κόκκινο» που από αύριο θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία («Μεταίχμιο, μετάφρ. Μαριλένα Καραντζάνη).

Με την ηθοποιό Τζην Σήμπεργκ

«Η κατάχρηση είναι θέμα προτίμησης ή αίσθησης. Τη σεργιανίζουμε μαζί μας για μια ζωή και το πιο εκπλητικό που βρίσκουμε στην ύπαρξή μας είναι πως δίνει πάντα λαβή για νέες καταχρήσεις», δήλωνε η γαλλίδα συγγραφέας το 1987 στη «Le Figaro». 

Της Πάρης Σπίνου - enet.gr

Σκανδαλίζει και κερδίζει

Η Φρανσουάζ Σαγκάν, κατά κόσμον Κουαρέζ, γεννήθηκε το 1935 και μεγάλωσε με κλασικούς συγγραφείς, ωστόσο το πρώτο της βιβλίο -οι καταστάσεις που περιγράφει, η γλώσσα που χρησιμοποιεί- θεωρήθηκε πολύ προχωρημένο για την εποχή του. Ούτε ο εκδότης της Ρενέ Ζιλιάρ πίστευε ότι η κοπέλα που είχε μπροστά του, ένα αγοροκόριτσο με μακριά φούστα και τακούνια, ήταν η συγγραφέας του «Καλημέρα θλίψη». Οταν του ζήτησε 25.000 φράγκα, εκείνος διπλασίασε το ποσό. Εκείνη το ξόδεψε, αγοράζοντας μια Τζάγκουαρ ΧΚ 140 από τον πιλότο αγωνιστικών αυτοκινήτων Λουαγιέ.

Το μυθιστόρημά της πουλάει αμέσως 200.000 αντίτυπα στη Γαλλία. «Το "Καλημέρα θλίψη" αναδεικνύει μια Κολέτ 18 χρόνων», γράφει το «Λάιφ», ενώ ο κριτικός Φρ. Μοριάκ τη χαρακτηρίζει «γοητευτικό δεκαοχτάχρονο τέρας».

Πιο πολύ όμως σοκάρεται η οικογένειά της: «Η αδελφή μου εμφανιζόταν σαν τέρας ανηθικότητας: στο μυθιστόρημά της, μια νεαρή κοπέλα κάνει έρωτα μ' έναν άντρα στην παραλία», αναφέρει η Σουζάν Κουαρέζ. «Ο πατέρας μου της είπε: "Δεν θα χρησιμοποιήσεις το όνομά μου επάνω στο βιβλίο σου''». Ετσι αποφασίζει να μείνει για ένα διάστημα στο περιθώριο και να συστήνεται ως «Δεσποινίς Κανείς» πριν δανειστεί το ψευδώνυμό της από τον ήρωα του Προυστ, τον δανδή πρίγκιπα του Σαγκάν.

«Η Φρανσουάζ Σαγκάν δεν δημιούργησε το μύθο της. Ηταν η ίδια δημιούργημά του», επισημαίνει η βιογράφος, η οποία πήρε συνεντεύξεις από φίλους και συγγενείς της συγγραφέως. «Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, η Γαλλία θέλει να γυρίσει σελίδα.

Η ζωντάνια και η η αμεσότητα του "Καλημέρα θλίψη" κλείνουν το μάτι σε μια νέα εποχή, αποφασισμένη να γυρίσει την πλάτη της στην αποτυχία, να διασκεδάσει, να σκορπίσει αριστερά και δεξιά τα χρήματά της. Η Σαγκάν είναι σε απόλυτη αρμονία με το πνεύμα της εποχής».

Ο σαγκανικός τρόπος ζωής σημαίνει αυτοκίνητα, μπλουτζίν, φαρδιά πουκάμισα, φίλοι, παιχνίδι, χορός, ουίσκι. Οι μέρες και οι νύχτες της στο Σεν Τροπέ περνούν με μπάνια, χαρτοπαιξία, αστεϊσμούς και φάρσες. Στον κύκλο της απαγορεύεται να είναι κανείς «βαρετός».

Οταν η Μάρλεν Ντίτριχ γνώρισε τη Σαγκάν στο Σεν Τροπέ, τη χαρακτήρισε «ηλίθια», όπως αναφέρει ο Ζαν Κοκτό στο ημερολογιό του, όπου συνεχίζει πικρόχολα: «Η νεά γενιά έχει στις μέρες μας ένα ανυπόφορο τουπέ, μια αδιαντροπιά που μοιάζει με την ευφυΐα ή που τουλάχιστον επιτρέπει στα λογής λογής ευφυολογήματα να εκτοξεύονται προς πάσα κατεύθυνση και δίχως τον παραμικρό ενδοιασμό. Υψηλή ευφυΐα, υπερβολική ευφυΐα. Σε αυτούς τους νέους συγγραφείς χρειάζεται, ωστόσο, και λίγο ταλέντο».

Η ταχύτητα ήταν διεγερτική για τη Σαγκάν, που καυχιόταν ότι έκανε επικίνδυνες κόντρες με τον αδερφό της.

Ωστόσο, ένα σοβαρό ατύχημα την φρενάρισε προσωρινά: Στις 14 Απριλίου 1957 περιμένει με μια συντροφιά στο Μιγί Λα-Φορέ τη Μελίνα Μερκούρη και τον Ζυλ Ντασσέν για να γευματίσουν.

Το ζευγάρι τηλεφωνεί πως θα αργήσει και η παρέα αποφασίζει να φύγει με ένα καμπριολέ για να τους κάνει έκπληξη στο δρόμο. Η Σαγκάν οδηγεί με 180 χλμ., χάνει τον έλεγχο της Αστον Μάρτιν, που ντεραπάρει και καταλήγει σ' ένα χωράφι. Οι επιβάτες έχουν εκτιναχτεί από τα παράθυρά τους, εκτός από τη Σαγκάν. Ο θώρακάς της είναι φρακαρισμένος, το πόδι της έχει συνθλιβεί...

Σε κώμα μεταφέρεται στο νοσοκομείο του Κορμπέιγ. Οταν κερδίζει τη μάχη για τη ζωή, γίνεται θρύλος και το σπορ αυτοκίνητο αποτελεί το εμβλημά της: το 1963 ο Χέλμουτ Νιούτον τη φωτογραφίζει στο τιμόνι μιας τζάγκουαρ με τσιγάρο και γούνινο παλτό. Ωστόσο, με τα φάρμακα που παίρνει εθίζεται στα ναρκωτικά, όπως επισημαίνει η βιογράφος της.

Εθισμένη στη μορφίνη

«Γράφοντας το "Καλημέρα θλίψη", κατανάλωνε υπερβολικές ποσότητες Μαxiton και Corydrane. Φεύγοντας από την Κλινική Μαγιό είναι εθισμένη στη μορφίνη και πρέπει να ακολουθήσει μια θεραπεία αποτοξίνωσης στην Γκαρς. Βγαίνοντας από την Γκαρς, αρχίζει το ποτό».

Η Φρανσουάζ Σαγκάν έκανε δυο γάμους: Ο πρώτος ήταν με τον εκδότη Γκι Σελέρ που του αφιέρωσε τα βιβλία της «Σ' ένα μήνα, σ' ένα χρόνο» και «Σας αρέσει ο Μπραμς...». Είκοσι χρόνια μεγαλύτερός της, γόης, ο Σελέρ ενδιαφέρεται για όλες τις υπόλοιπες γυναίκες εκτός από τη δικιά του. Σε ένα χρόνο χωρίζουν. Τη δεύτερη φορά παντρεύτηκε τον Αμερικανό Μπομπ Γουέστχοφ, και τον Ιούνιο του 1962 γεννά τον γιο τους Ντενί.

H στραπατσαρισμένη Aston Martin της Φρανσουάζ Σαγκάν καθώς πήγαινε να συναντήσει την Μελίνα με τον Ντασέν και κατέληξε στο νοσοκομείο

Εχουν περιγράψει τη Σαγκάν σαν θηλυκό πλέι μπόι της δεκαετίας του 1960. Από τις σελίδες της βιογραφίας παρελαύνουν άνδρες που είχαν σχέση μαζί της: ο συγγραφέας Μισέλ Ντεόν, ο συνθέτης Μισέλ Μανί, ο ψυχαναλυτής Ζαν-Κλοντ Μεγιέρ, ο πλέι μπόι Μάσιμο Γκάρζα.

Υπήρχαν όμως και πολλές γυναίκες που τη γοήτευσαν: Πάολα, Ζιλιέτ, Πέγκι Ρος, ακόμα και η Αβα Γκάρντνερ. Κι όμως, η ατίθαση συγγραφέας δεν μπόρεσε να υπερβεί σ' αυτό το θέμα τον αστικό καθωσπρεπισμό της: «Δεν έκρυψε ποτέ ότι της άρεσαν οι γυναίκες. Ούτε, όμως, και το δημοσιοποίησε», λέει ο φίλος της Πιερ Μπερζέ.

Από τους ανθρώπους που θαύμαζε η Σαγκάν ήταν ο Ζαν-Πολ Σαρτρ στον οποίο απηύθυνε «επιστολή αγάπης» μέσω της εφημερίδας «Matin de Paris» και του περιοδικού «Egoiste». Τον αγαπούσε σαν πατέρα της.

Με την Μελίνα Μερκούρη

Η βιογράφος περιγράφει ένα δείπνο σε γνωστό εστιατόριο, όπου η Σαγκάν, σαν καλή κόρη, κόβει σε λεπτά κομμάτια την μπριζόλα του ανήμπορου Σαρτρ. Εκείνη τρώει σαν πουλάκι, εκείνος για δέκα. «Η όρεξή μας ήταν ακριβώς ανάλογη με το βάρος του έργου μας», σχολιάζει στους «Αντίλογους». «Μου άρεσε να τον κρατώ από το χέρι, και εκείνος να με κρατάει διά του πνεύματος».

Φίλος της ήταν και ο Φρανσουά Μιτεράν, τον οποίο παρέσυρε σε οικονομικό σκάνδαλο της πετρελαϊκής εταιρείας ELF. Οταν τον πρωτοσυνάντησε τη δεκαετία του 1950, τον είχε χαρακτηρίσει αριβίστα και υπερόπτη. Αργότερα, όταν έγινε πρόεδρος, τον θεωρούσε καλλιεργημένο και έξυπνο.

Eπιμέλεια φωτό: Ε.Ν

Το φθινόπωρο του 1985, κατά τη διάρκεια του επίσημου ταξιδιού του στην Κολομβία, ο Μιτεράν την προσκάλεσε να τον συνοδεύσει. Την επομένη της άφιξής της στην «πρωτεύουσα της κοκαΐνης», η Σαγκάν βρέθηκε αναίσθητη στη σουίτα του ξενοδοχείου. Τα αίτια που την οδήγησαν για μία ακόμα φορά στο νοσοκομείο δημιούργησαν σούσουρο.

Σκιά του εαυτού της

Η άνοδος και η πτώση είναι νομοτέλεια. Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 η διάσημη συγγραφέας είναι μια γυναίκα ψυχικά ανασφαλής, που λέει «καλημέρα κατάθλιψη», ντοπάρεται με κοκαΐνη, αδυνατίζει, περιτριγυρίζεται από ανθρώπους με αυτοκτονικές τάσεις. Παραλύει όταν ο γιατρός της της ανακοινώνει ότι η Πέγκι Ρος, η ερωμένη της με την ινδιάνικη ομορφιά, έχει καρκίνο και της απομένουν μόνο έξι μήνες ζωής. Η Πέγκι ήταν ο φύλακας άγγελος της Σαγκάν, φρόντιζε για τα γεύματά της, την έντυνε με ρούχα του Ιβ Σεν Λοράν. Μέχρι και κόλπα μηχανευόταν για να παραπλανήσει τη δίωξη ναρκωτικών, που την είχε στο στόχαστρό της.

Με τον Γαβρά και τον Μιτεράν‏

Στα τελευταία χρόνια της ζωής της η Σαγκάν, σκιά του εαυτού της, ζούσε με ψίχουλα, συχνά με την υποστήριξη των φίλων της. Ενα χρόνο πριν πεθάνει καταδικάστηκε σε φυλάκιση με αναστολή για φορολογική απάτη. Η βίλα της στη Νορμανδία βγήκε στο σφυρί.

Εσβησε στις 24 Σεπτεμβρίου 2004, σε ηλικία 69 ετών. Μοιράστηκε τον ίδιο τάφο με την Πέγκι Ρος. Η Μπριζίτ Μπαρντό, παρότι ποτέ δεν έκαναν παρέα, της έστειλε στεφάνι με τη φράση «Στη δίδυμή μου». Η Σαγκάν είχε συντάξει το επιτύμβιο επίγραμμά της: «Ενθάδε κείται, απαρηγόρητη, η Φρανσουάζ Σαγκάν». Μέχρι σήμερα το χρέος της στην εφορία παραμένει ενεργό. *