Story: Πολ Έλβστρεμ, ο καινοτόμος αθλητής που άνοιξε τα πανιά της ιστιοπλοΐας και κατέκτησε 4 χρυσά σε 4 συνεχόμενους Ολυμπιακούς αγώνες

«Δεν έχεις κερδίσει κανέναν αγώνα εάν κατά τη διάρκειά του έχασες τον σεβασμό των αντιπάλων σου». Αυτό ήταν το «πιστεύω» του ιστιοπλόου Πολ Ελβστρεμ και με αυτό πορεύτηκε σε όλη τη διάρκεια της ιστιοπλοϊκής αλλά και της επιχειρηματικής του καριέρας. Στα περισσότερα από 40 χρόνια που βρέθηκε στους αγωνιστικούς στίβους, ο Δανός κέρδισε τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια και πάνω από 10 παγκόσμια, αλλά η μεγαλύτερη διάκρισή του ήταν ο σεβασμός των αντιπάλων του.



από τη Σπυριδούλα Σπανέα στην Καθημερινή
Γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1928, στην Κοπεγχάγη, και σε ηλικία 12 ετών, με τη σύμφωνη γνώμη του πλοιάρχου πατέρα του, άρχισε να ασχολείται με την ιστιοπλοΐα. Τα μαθήματα στο Hellerup Sailing Clubs αποτέλεσαν την αρχή σε μια καριέρα γεμάτη διακρίσεις.

Το 1948, επάνω στα αποκαΐδια που άφησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, το Λονδίνο διοργάνωσε Ολυμπιακούς Αγώνες. Η νεολαία από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκε στη Βρετανία να αγωνιστεί και μέσα από τον αθλητισμό να βάλει ταφόπλακα στα βιώματα του καταστροφικού πολέμου. Ανάμεσά τους βρισκόταν και ο Πολ Ελβστρεμ.

Ο Δανός ήταν τότε 20 ετών και πήρε μέρος στα «Firefly». Αγώνες σε αυτήν την κατηγορία διεξήχθησαν μόνο στη διοργάνωση του Λονδίνου. Ο Πολ Ελβστρεμ είναι ο μοναδικός χρυσός ολυμπιονίκης της κλάσης. Στη δεύτερη θέση του βάθρου ανέβηκε ο Αμερικανός Ραλφ Εβανς και στην τρίτη ο Ολλανδός Κος ντε Τζονγκ.

Το χρυσό μετάλλιο δεν άλλαξε πολλά στη ζωή του Δανού. Συνέχισε να ασχολείται με το άθλημα, μόνο που η διάκριση τον ώθησε να αφιερώνει σε αυτό περισσότερο χρόνο. Σε μια εποχή που όλοι οι αθλητές προπονούνταν... εμπειρικά, ο Πολ Ελβστρεμ ήταν ένας από τους πρώτους επαγγελματίες σε θέμα προετοιμασίας.

Τα «Firefly» βγήκαν από το ολυμπιακό πρόγραμμα και τη θέση τους πήραν τα «Φιν». Ο Πολ Ελβστρεμ αποφάσισε να αγωνιστεί σε αυτήν την κατηγορία, και στο Ελσίνκι δικαιώθηκε για την επιλογή του. Ανέβηκε στην πρώτη θέση του βάθρου, με δεύτερο τον Βρετανό Τσάρλι Κάρεϊ και τρίτο τον Σουηδό Ρίτσαρντ Σάρμπι.

Η εμπειρία που συγκέντρωσε από δύο ολυμπιακές διοργανώσεις ώθησε τον αθλητή να αρχίσει τους πειραματισμούς ώστε να κάνει το σκάφος του ακόμη καλύτερο. Εκείνα τα χρόνια, η ιστιοπλοΐα, σε σχέση με σήμερα, βρισκόταν στα σπάργανα. Ο νεαρός ιστιοπλόος εμπλούτισε την προπόνησή του στη θάλασσα και με ασκησιολόγιο στη στεριά, ώστε να διατηρήσει τα σκήπτρα του χρυσού ολυμπιονίκη.

Το 1956, άρχισαν και τα παγκόσμια πρωταθλήματα της κατηγορίας. Εκεί, ο Πολ Ελβστρεμ είδε την... πλάτη ενός νεαρού 21χρονου ιστιοπλόου από το Βέλγιο, του Αντρέ Νέλις. Ηταν η πρώτη τους από τις πολλές... ναυμαχίες, αλλά η τελευταία φορά που έγινε κάτι τέτοιο σε μεγάλη διοργάνωση. Ακολούθησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μελβούρνης. Εκεί ο Δανός πήρε τη... ρεβάνς και το χρυσό μετάλλιο, αφήνοντας για τον Βέλγο τη δεύτερη θέση του βάθρου (τρίτος ήρθε ο Αμερικανός Τζον Μάρβιν).

Η ιστιοπλοΐα αποτελούσε χόμπι, αλλά και επάγγελμα για τον Πολ. Δεν του έφτανε να πρωταγωνιστεί μόνο σε μία κατηγορία. Την επόμενη χρονιά, το 1957, αγωνίστηκε στο παγκόσμιο των «505», όπου κατέκτησε την πρώτη θέση.

Σε δύο κατηγορίες πήρε μέρος και το 1958. Στα «Φιν» άφησε στη δεύτερη θέση τον Βέλγο φίλο του, Αντρέ Νέλις, ενώ πρώτος ήρθε και στο παγκόσμιο των«505». Η επόμενη χρονιά, σε ό,τι αφορά τις αγωνιστικές υποχρεώσεις, αποτέλεσε για τον Ελβστρεμ μία επανάληψη της προηγούμενης. Με μία διαφορά: αντί για τα «505» αγωνίστηκε στην κλάση «Σνάιπ», όπου και εκεί πρώτευσε.

«Πειράματα» με τις κατηγορίες

Το 1960, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ιστιοπλοΐας διεξήχθησαν στη Νάπολη. Στα «Φιν» πήραν μέρος 35 σκάφη από 35 χώρες. Ο Πολ Ελβστρεμ ήταν ο πρωταγωνιστής. Πέτυχε ένα ασύλληπτο για την εποχή ρεκόρ: τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια σε συνεχόμενες διοργανώσεις. Ηταν, όμως, το τελευταίο του ολυμπιακό μετάλλιο.

Ο Ολυμπιονίκης σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του δεν επαναπαύτηκε σε μία ή δύο κατηγορίες. Αγωνίστηκε στις περισσότερες της εποχής του. Ακόμα και σήμερα παραμένει ο μοναδικός ιστιοπλόος που έχει πρωταγωνιστήσει με οκτώ διαφορετικούς τύπους σκαφών. Παράλληλα, ανέπτυξε και μεγάλη επιχειρηματική δραστηριότητα γύρω από το άθλημα.

Το 1962, ο Πολ Ελβστρεμ «πειραματίστηκε» και στα «Φλάινγκ Ντάτσμαν». Φυσικά, πρωταγωνίστησε. Eπόμενό του... παιχνίδι ήταν τα «Σταρ». Το 1966 κυριάρχησε στο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Τη συλλογή χρυσών της χρονιάς συμπλήρωσε το μετάλλιο στα 5.5. Το 1967 νίκησε στα «Σταρ» και πήγε στους Ολυμπιακούς του Μεξικού ως φαβορί για διάκριση. Mε παρτενέρ τον Πολ Μικ Μάγερ και παρά την καλή αρχή, δεν κατάφερε κάτι καλύτερο από την τέταρτη θέση.

Στη διοργάνωση του 1972, τα «Σόλινγκ» μπήκαν στο ολυμπιακό πρόγραμμα, αλλά ο «θρύλος της δανέζικη ιστιοπλοΐας» ήδη τα γνώριζε. Το 1969 ήταν πρώτος στο παγκόσμιο της κλάσης, ενώ στα «Σταρ» ανέβηκε στη δεύτερη θέση του βάθρου. Στους Ολυμπιακούς του Μονάχου ήρθε 13ος στα «Σόλινγκ». Δύο χρόνια μετά, πρώτευσε στο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Και κάπου εκεί αφοσιώθηκε στις επαγγελματικές του υποχρεώσεις για να επιστρέψει τη δεκαετία του 1980, στα «Τορνέιντο», ως παρτενέρ της κόρης του Τρίνε. To «ζευγάρι» αναδείχθηκε πρωταθλητής Ευρώπης το 1983 και το 1984. Στους Ολυμπιακούς του Λος Αντζελες ήρθαν 4οι. Η ολυμπιακή καριέρα του Ελβστρεμ έκλεισε στη Σεούλ με τη 15η θέση στα «Τορνέιντο».

Επαγγελματίας και καινοτόμος σε θέματα προπόνησης

Ο Πολ Ελβστρεμ συμπλήρωσε περισσότερα από 40 χρόνια στον πρωταθλητισμό. Η εντιμότητα και το πνεύμα του «Ευ Αγωνίζεσθαι» που τον διακατείχαν αποτελούν γι’ αυτόν μια επιπλέον διάκριση.
Από το 1948 που κατέκτησε το πρώτο του χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο έχουν περάσει περισσότερα από 60 χρόνια, αλλά ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να ασκεί επιρροή στην παγκόσμια ιστιοπλοϊκή κοινότητα. Βασικό ρόλο έπαιξε και η επαγγελματική ενασχόλησή του με το άθλημα.

Εγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο ως σχεδιαστής πανιών και εξοπλισμού ιστιοπλοΐας. Μάλιστα, ένας από τους πιο επιτυχημένους τύπους πανιού του κυκλοφορεί ακόμη και σήμερα, ενώ έχει αντιγραφεί από πολλές εταιρείες.

Πολλές ήταν και οι καινοτομίες σε θέματα προπόνησης. Ο Πολ Ελβστρεμ υπήρξε από τους πρώτους ιστιοπλόους που χρησιμοποίησε την τεχνική του «κρεμάσματος» έξω από το σκάφος. Επίσης, τοποθετούσε σχοινιά στα δάχτυλα των ποδιών και έτσι έπαιρνε όλο το βάρος του σώματός του, από το γόνατο και επάνω, εκτός ιστιοπλοϊκού. Αυτό βοηθούσε στον καλύτερο χειρισμό του σκάφους ώστε να παραμένει οριζόντιο σε ισχυρούς ανέμους και συνεπώς να πηγαίνει ταχύτερα από τους αντιπάλους του.

Για να εφαρμοστεί αυτή η τεχνική, απαιτούσε πολλή δύναμη και καλή φυσική κατάσταση. Ετσι, ο Ελβστρεμ είχε φτιάξει στο γκαράζ του σπιτιού του μια προσομοίωση σκάφους χρησιμοποιώντας ένα φουσκωτό και έναν πάγκο όπου είχε τοποθετήσει σχοινιά. Κάποιες από τις καινοτομίες του τις κρατούσε για τον εαυτό του, αφήνοντας τους αντιπάλους του να ψάχνουν προσπαθώντας να εξηγήσουν τη μεγάλη ταχύτητα του σκάφους του. Πριν βγει στη στεριά, αφαιρούσε τα βοηθήματα και κανένας δεν μάθαινε τα μυστικά του. Σημαντικός ήταν και ο ρόλος του στην εξέλιξη αρκετών κανονισμών της διεθνούς ιστιοπλοΐας.