Vintage Story: Ήταν εραστές τελικά ο Λ. Μπερνστάιν με τον Δημήτρη Μητρόπουλο; Η προδοσία οδήγησε σε κατάρρευση τον Έλληνα μαέστρο

«Ο διάσημος έλλην αρχιμουσικός Δημήτρης Μητρόπουλος υπέστη καρδιακήν προσβολήν κατά τας δοκιμάς της υπ' αριθμ. 3 Συμφωνίας του Γκούσταβ Μάλερ εις την Σκάλαν. Προς στιγμήν παρέμεινεν ακίνητος, αμέσως δε κατέπεσεν εκ του βάθρου επί του οποίου ίστατο. Ο ιατρός της Σκάλας του Μιλάνου δρ Τζιανκάρλο Μπιόντι έσπευσε να τον βοηθήση. Ο Μητρόπουλος, όπως αναφέρουν «Τα Νέα», διηύθυνε την ορχήστραν επί δέκα περίπου λεπτά. Ολίγα λεπτά ενωρίτερον παρεπονέθη ότι ήτο κατάκοπος. "Αισθάνομαι τον εαυτόν μου πολύ εξηντλημένον", είπε. "Είμαι εν παλαιόν αυτοκίνητον, το οποίο πάντως εξακολουθεί να εργάζεται". Και πέρυσι ο εκλιπών υπέστη καρδιακήν προσβολήν εις Γερμανίαν, αλλά κατώρθωσε να αναρρώση», έγραφε η εφημερίδα «Μακεδονία» στο φύλλο της Πέμπτης 3ης Νοεμβρίου 1960.

Τραγική σύμπτωση: δύο μεγάλες ελληνικές μουσικές προσωπικότητες υπέκυψαν στη ραγισμένη καρδιά. Η Μαρία Κάλλας, μόνη και πικραμένη, στο διαμέρισμα της Αβενί Φος στο Παρίσι. Ο μαέστρος, πιανίστας και συνθέτης, ασκητής του διεθνούς μουσικού χώρου Δημήτρης Μητρόπουλος στον τόπο όπου «ιερουργούσε», κατά τους βιογράφους του: το πόντιουμ. 

«Οταν φτάνω στην κορυφή ενός βουνού», έλεγε ο Μητρόπουλος (ως δεινός ορειβάτης), «αισθάνομαι γεμάτος από θέληση για ζωή, αλλά συγχρόνως αισθάνομαι πως βρίσκομαι κοντά στον θάνατο. Ξέρετε, ο θάνατός μου ελπίζω να είναι κάπως έτσι, εύχομαι να πεθάνω πέφτοντας από ένα βουνό». Το βουνό από το οποίο έπεσε, με ραγισμένη καρδιά, κυρίως από τον μουσικό «προστατευόμενό» του Λέοναρντ Μπερνστάιν ήταν το δεύτερο μέρος της 3ης Συμφωνίας του Γκούσταβ Μάλερ, τον οποίο τόσο αγαπούσε. Σαν σήμερα το απόγευμα, πριν από πενήντα τρία ακριβώς χρόνια.

Οι ενδείξεις του τέλους ήταν φανερές από καιρό. Η φίλη του Καίτη Κατσογιάννη, σημείωνε: «Ηταν φανερό πως αν ήθελε να ζήσει έπρεπε να πάψει να διευθύνει, μα θα ήταν χειρότερο από θάνατο, αφού για κείνον ζωή και μουσική δραστηριότητα ταυτίζονταν».

Πώς έφτασε εκεί; Αναζητήστε την... προδοσία. Από φίλους, ευργετηθέντες και μουσικούς. Η επιλογή των 650 από τις 10.000 επιστολές που αριθμεί η αλληλογραφία του αμερικανού μαέστρου και συνθέτη του «Γουέστ Σάιντ Στόρι» Λέοναρντ Μπερνστάιν, ο οποίος επιδίωξε να γνωρίσει τον έλληνα αρχιμουσικό, να τον συναναστραφεί και στο τέλος να πάρει τους σημαντικούς μουσικούς θώκους που εκείνος είχε κατακτήσει, από τον Νάιτζελ Σιμεόνε (Εκδ. Yale University Press, σελ. 622), ρίχνει νέο φως στη σχέση τους και στο παιχνίδι που έπαιξε πίσω και παράλληλα με αυτή, με τις σεξουαλικές επιλογές τους, ο «προστατευόμενος» Λένι - που πέθανε τριάντα χρόνια μετά τον Μητρόπουλο.

Ο Μπερνστάιν φοιτούσε στο Μουσικό Τμήμα του Χάρβαρντ όταν πρωτάκουσε τον Μητρόπουλο να διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστώνης το 1937, «εισέβαλε στην ιδιωτική δεξίωση της ελληνικής κοινότητας του Χάρβαρντ προς τιμήν του και έως τη λήξη της βραδιάς είχε καταφέρει να διεγείρει το ενδιαφέρον τού κατά 20 χρόνια μεγαλύτερού του μαέστρου», όπως καταγράφει σε έρευνά του (που δημοσίευσε «Το Βήμα») ο δρ Ηλίας Χρυσοχοΐδης, έτερος ερευνητής στο John W. Κluge Center της Βιβλιοθήκης του Αμερικανικού Κογκρέσου, όπου βρίσκεται μεγάλο μέρος του αρχείου του Μπερνστάιν. 

Η σχέση τους αναπτύχθηκε στη Μινεάπολη, όπου εγκαταστάθηκε ως διευθυντής της εκεί Ορχήστρας ο έλληνας μαέστρος («δύο κάρτες αποδεικνύουν ότι ο Μητρόπουλος τον συντηρούσε τουλάχιστον για τα δύο πρώτα τρίμηνα του ακαδημαϊκού έτους 1939- 1940»). Σύντομα όμως ο Αμερικανός που πήρε τον τίτλο του βοηθού κατάφερε να τον διαβάλει στο αυταρχικό «αφεντικό» της Συμφωνικής της Βοστώνης Σεργκέι Κουσεβίτσκι και να χρισθεί τελικά εκείνος διάδοχός του. Οι επίμονοι ψίθυροι για τον ομοερωτικό χαρακτήρα του, τα σχόλια για την ημίγυμνη φωτογραφία του Μητρόπουλου, το 1946, στο περιοδικό «Λάιφ» αλλά και για τις δηλώσεις του εκεί («Η δουλειά του καλλιτέχνη είναι σαν αυτή της πόρνης· συνίσταται στο να κάνει άλλους ανθρώπους ευτυχισμένους αδιαφορώντας για το πώς αισθάνεται ο ίδιος») κατάφεραν τον σκοπό τους. 

Τι παράξενο! Ανάλογα σχόλια έφτασαν στους κατά κύριο λόγο δύστροπους μουσικούς ντίβες της περίφημης Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης, στους οποίους - σύμφωνα με τον βιογράφο του Δημήτρη Μητρόπουλου Γουίλιαμ Τρότερ («Ο Ιεροφάντης της Μουσικής», Εκδόσεις Ποταμός, σελ. 782) - έδωσε άλλοθι για να είναι απείθαρχοι απέναντι στον έλληνα μαέστρο όταν ανέλαβε μουσικός διευθυντής της ορχήστρας, οδηγώντας τον σε απόγνωση, μάρτυρες οι επιστολές του προς την Καίτη Κατσογιάννη. Τι παράξενο (και πάλι)! Τελικά ο ευεργετηθείς Λέοναρντ Μπερνστάιν κατάφερε να πάρει και αυτή τη θέση από τον Μητρόπουλο. Πόσα τέτοια αντέχει η καρδιά ενός ασκητή της Μουσικής, όπως ο αρκάς μαέστρος; 

Ο Μπερνστάιν στο μεταξύ είχε φροντίσει να καλυφθεί από ψιθύρους για τις δικές του ερωτικές επιλογές, νυμφευόμενος την τηλεοπτική και θεατρική ηθοποιό Φελίσια Μοντεαλέγκρε από την Κόστα Ρίκα. Η αλληλογραφία τους, που βλέπει το φως στον τόμο του Σιμεόνε, αποκαλύπτει τώρα ότι και εκείνη ήξερε: «Είσαι ομοφυλόφιλος και μπορεί να μην αλλάξεις ποτέ», του γράφει, «και δεν παραδέχεσαι ότι κάνεις διπλή ζωή»...