65 χρόνων γίνεται η Μαρία Φαραντούρη, πρέσβειρα του Ελληνικού Τραγουδιού και Μούσα του Θεοδωράκη-Αφιέρωμα

Γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου του 1947 στην Αθήνα. Η παιδική της ηλικία δεν ήταν εύκολη και ανέμελη. Η πολιομυελίτιδα -η επιδημία της εποχής, που έπληττε, κυρίως, τα παιδιά- δεν την άφησε αλώβητη και την ταλαιπώρησε έντονα έως το τέλος των παιδικών της χρόνων.

Η απομάκρυνση από τους γονείς και η καραντίνα -έστω και μαζί με άλλα παιδιά- στο σανατόριο για έξι μήνες ήταν μια επώδυνη διαδικασία για την μόλις δύο ετών Μαρία, την οποία έπρεπε να δοκιμάσει και πάλι μερικά χρόνια αργότερα.
Οι γονείς της νησιώτες, ο πατέρας -Γεράσιμος- από την Κεφαλονιά και η μητέρα -Ελένη- από τα Κύθηρα, ήταν εγκατεστημένοι στη Νέα Ιωνία. Από εκεί και οι πρώτες μνήμες, εικόνες και ήχοι...

Η εφηβεία, όμως, έφερε τις πρώτες δημιουργικές εμπειρίες: η συμμετοχή της στη χορωδία του Συλλόγου Φίλων της Ελληνικής Μουσικής της έδωσε τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσει ότι το τραγούδι θα γινόταν γι’ αυτήν δρόμος και τρόπος ζωής.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Μάνος Λοΐζος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Χρήστος Λεοντής, οι Ζάκης και Παναγιώτης Κουνάδης ήταν μερικοί μόνο από τα μέλη του Συλλόγου, που ήθελαν να δώσουν μια νέα πνοή στο ελληνικό τραγούδι.
Σ’ αυτό το περιβάλλον η Μαρία Φαραντούρη έκανε τα πρώτα της μουσικά βήματα και χάρη στην πλούσια κοντράλτο φωνή της από μέλος της χορωδίας έγινε πολύ σύντομα σολίστ.

1963. Με τον Θεοδωράκη και τον Λοΐζο σε εκδήλωση του ΣΦΕΜ
Σε μια εκδήλωση του ΣΦΕΜ, το 1963, την άκουσε ο Μίκης Θεοδωράκης να τραγουδά ένα δικό του τραγούδι, τον Καημό. Ήταν τόσο βαθειά η εντύπωση που του προκάλεσε η νεαρή τραγουδίστρια, ώστε στο τέλος της συναυλίας τη συνάντησε στα παρασκήνια και της είπε: "Το ξέρεις ότι έχεις γεννηθεί για να τραγουδάς τα τραγούδια μου;" "Το ξέρω", ήταν η άμεση απάντηση της δεκαεξάχρονης Μαρίας.
Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, με την παύση του σχολείου για τις θερινές διακοπές, η Μαρία αποτέλεσε μέλος του γκρουπ Θεοδωράκη.

Με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Δίπλα στον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Ντόρα Γιαννακοπούλου και τη Σούλα Μπιρμπίλη, η Μαρία γνώρισε για πρώτη φορά τον μαγικό κόσμο των συναυλιών.

Σύντομα η φωνή της ήταν παρούσα και στα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα. Στις πορείες ειρήνης ακουγόταν ένα νέο έργο του Θεοδωράκη, το Ένας Όμηρος, απ’ όπου και το Γελαστό Παιδί, ένα τραγούδι που η Μαρία με τη μαχητική της νιότη έκανε γνωστό στο πανελλήνιο και στη συνέχεια σε όλον τον κόσμο.
Ένα μοναδικό ντοκουμέντο με τη Μαρία Φαραντούρη κοπελιά και τον Μίκη στα νιάτα του και στις δόξες του: το γελαστό παιδί

Caruso από τη. μοναδική φωνή της Μαρίας Φαραντούρη και το Θανο Μικρούτσικο στο πιάνο

Από την εμφάνιση του Θάνου Μικρούτσικου με την Μαρία Φαραντούρη και τον Γιάννη Κούτρα στο Βεάκειο του Πειραιά το καλοκαίρι του 2012-Μαζί τους οι Θοδωρής Οικονόμου στα Πλήκτρα και Θύμιος Παπαδόπουλος στα πνευστά.

Στα 1966, κυκλοφόρησε το soundtrack της ταινίας του Χαρίλαου Παπαδόπουλου "Το νησί της Αφροδίτης", τη μουσική του οποίου υπέγραφε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Από εκεί και η πρώτη ηχογράφηση της Μαρίας σε τραγούδι του Θεοδωράκη, το Ματωμένο Φεγγάρι, σε ποίηση Νίκου Γκάτσου.
Λίγο νωρίτερα την είχε καλέσει ο συνθέτης στο σπίτι του και της είχε παίξει στο πιάνο το πρώτο έργο που είχε γράψει για τη φωνή της: τη Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν, σε ποίηση Ιάκωβου Καμπανέλλη, έργο που ταυτίστηκε όσο κανένα άλλο με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη, κάνοντας τον γύρο του κόσμου.

Η Μαρία ήταν η πρώτη καλλιτέχνις την οποία αποδέχθηκε το γερμανικό κοινό σε ερμηνεία του Brecht και σε άλλη γλώσσα εκτός της γερμανικής.

Herkulessaal der Residenz München
28.07.2012
Maria Farantouri
Άμα τελειώσει ο πόλεμος + Άσμα Ασμάτων
Ιακώβος Καμπανέλλης / Μίκης Θεοδωράκης
(Η Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν)
Piano / Arrangements: Henning Schmiedt
Cello: Jens Naumilkat
Saxophon / Flöte: Volker Schlott
Gitarre / Bouzouki: Jannis Zotos
Πολύ σύντομα, ο συνθέτης της έγραψε και Έξι Τραγούδια, τα οποία αργότερα ονόμασε Κύκλο Φαραντούρη, τιμώντας την κύρια ερμηνεύτριά του.
Σε κανέναν άλλο τραγουδιστή ή τραγουδίστρια δεν αφιέρωσε ονομαστικά ο συνθέτης κύκλο τραγουδιών, παρά το γεγονός, ότι πολλά έργα του τα έγραφε για συγκεκριμένες ανδρικές ή γυναικείες φωνές.
Ως αναπόσπαστο μέλος του γκρουπ Θεοδωράκη, που έδινε συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η Μαρία επισκέφθηκε και τη Σοβιετική Ένωση.

1968. Στη Μόσχα.
Μνημειακό θα χαρακτηριζόταν σήμερα το βινύλιο που κυκλοφόρησε το 1966 στην ΕΣΣΔ, ζωντανή ηχογράφηση από τις συναυλίες που δόθηκαν εκεί.
Στο πλευρό του Θεοδωράκη, που μεταμόρφωσε ριζικά τη σύγχρονη ελληνική μουσική και ιδιαίτερα το τραγούδι, η Μαρία Φαραντούρη έκανε γνωστούς στο ελληνικό κοινό τους νομπελίστες Σεφέρη και Ελύτη και τους άλλους μείζονες ποιητές. Αυτό το μουσικό - πολιτιστικό κίνημα αναπτύχθηκε μέχρι το στρατιωτικό πραξικόπημα του ’67. Με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας η μουσική του Θεοδωράκη απαγορεύθηκε και ο ίδιος, μετά από τέσσερις μήνες καταδίωξης, συνελήφθη. Νωρίτερα, σ' ένα χαρτάκι από μαστίχα, είχε προλάβει να στείλει κρυφά στη Μαρία ένα σύντομο μήνυμα, με το οποίο τη συμβούλευε να φύγει για το εξωτερικό.

Ήταν μόλις 20 ετών, όταν εγκατέλειψε την Αθήνα για το Παρίσι, και έκανε αυτό που θεωρούσε αυτονόητο: τραγουδούσε αφιλοκερδώς σε πλήθος συναυλιών, τα έσοδα των οποίων διοχετεύονταν στην αντιδικτατορική δράση.
Έγινε σύμβολο αντίστασης και ελπίδας, και σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της πορείας, ευαισθητοποιημένη στα κοινωνικά προβλήματα, συμπαρίστατο εμπράκτως στο γυναικείο κίνημα, στις οικολογικές κινητοποιήσεις και στον αγώνα κατά των ναρκωτικών.

Ο διεθνής Τύπος την ονόμασε Μαρία Κάλλας του λαού (The Daily Telegraph), Joan Baez της Μεσογείου (Le Monde), ενώ χαρακτήρισε τη φωνή της Δώρο των Θεών του Ολύμπου (The Guardian), αφιερώνοντάς της εκτενείς διθυραμβικές κριτικές, που εξήραν όχι μόνο τα φωνητικά προσόντα και τη σεμνή σκηνική της παρουσία, αλλά, επίσης, το ήθος και την κοινωνική δραστηριοποίησή της.
Τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα, η Μαρία υπήρξε μια εντελώς νέα μορφή τραγουδίστριας – αγωνίστριας και συνειδητοποιημένης γυναίκας.
Με τις συναυλίες της στην Ευρώπη και στην Αμερική, καθώς και με ηχογραφήσεις, που ακούγονταν από το BBC και τη Deutsche Welle, κράτησε ζωντανή τη μουσική του Θεοδωράκη.
Εκείνος (σε εξορία, τότε, στην ορεινή Ζάτουνα) της διοχέτευε μυστικά κασέτες με πρόχειρες ηχογραφήσεις των νέων έργων του - με τη φωνή του και τον ίδιο στο πιάνο.
Ο Sir John Geilgud, ο Alan Bates, η Peggy Ashcroft και η Μελίνα Μερκούρη συνεισέφεραν λίγο αργότερα σε άλλη συναυλία της Μαρίας στο Albert Hall.
Σ’ αυτούς τους καιρούς η Μαρία γνώρισε τον Τηλέμαχο Χυτήρη, ποιητή και φοιτητή της φιλοσοφικής στη Φλωρεντία, όταν πήγε εκεί για συναυλία που είχαν διοργανώσει οι Έλληνες φοιτητές.

Πρόβα σε ύστερη φάση για τη Μελισσάνθη με τον Μάνο.
Την ίδια εποχή άρχισε η συνεργασία της με τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος συνέθετε τότε την Εποχή της Μελισσάνθης, ένα έργο βιωματικό για τον ίδιο, που αναφερόταν στους χαλεπούς καιρούς της δικής του νιότης, στα ανοιχτά τραύματα που είχε αφήσει η γερμανική κατοχή και που αναζωπυρώνονταν, υποδαυλισμένα από τα νέα πλήγματα που κατάφερε στην Ελλάδα το στρατιωτικό καθεστώς.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει για τη Μαρία σε μια συνέντευξή του στο τρίτο πρόγραμμα "...δεν βάζω καμία άλλη τραγουδίστρια πάνω από τη Φαραντούρη...".
Κεντρικό ρόλο σ’ αυτό το έργο ο Μάνος Χατζιδάκις επεφύλαξε για τη Μαρία, εξ ου και έδωσε τον υπότιτλο Μια μουσική ιστορία με την Μαρία Φαραντούρη. Το έργο θα ολοκληρωνόταν χρόνια αργότερα, αλλά η μουσική σχέση της Μαρίας με τον Μάνο είχε ήδη αρχίσει να διαγράφει μια δημιουργική πορεία.

Μαρία Φαραντούρη - Ο εφιάλτης της Περσεφόνης

Συνθέτης: Μάνος Χατζιδάκις / Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Χάρη στην παρέμβαση του Μάνου Χατζιδάκι, το 1972, κατέστη δυνατόν να έλθει στην Ελλάδα για τον ύστατο αποχαιρετισμό στον πατέρα της, που έφυγε στα χρόνια της δικτατορίας.Η άδεια που της παραχωρήθηκε ήταν 48ωρη.
Και μέχρι σήμερα, οι αίθουσες στο εξωτερικό και ειδικά στην Ευρώπη είναι κατάμεστες από τον τοπικό πληθυσμό παρά από Έλληνες του εξωτερικού, όταν δίνει συναυλίες η Μαρία Φαραντούρη ή παρουσιάζει τα κλασικά του έργα ο Μίκης Θεοδωράκης.
Ο Ισπανός Lorca, ευαίσθητος ποιητής και θύμα της χούντας του Φράνκο, είχε γίνει πηγή έμπνευσης για τον Θεοδωράκη -που τον είχε μελοποιήσει λίγο πριν εκδηλωθεί το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα- και στα 1971, με τη Μαρία στο τραγούδι και τον John Williams στην κιθάρα έβρισκε την ιδανική του ερμηνεία, στην έξοχη απόδοσή του στα ελληνικά από τον Οδυσσέα Ελύτη.
Στο Παρίσι, ο Θεοδωράκης ήλθε σ’ επαφή με όλες τις προοδευτικές προσωπικότητες της εποχής. Με συναυλίες του στήριξε τον ηγέτη του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος François Mitterand στην προεκλογική του εκστρατεία.

Με τον François Mitterrand
Εντυπωσιασμένος ο Mitterrand από τη Μαρία έγραψε ένα μοναδικής εμπνεύσεως σχόλιο για αυτήν, στο βιβλίο του "Η μέλισσα και ο Αρχιτέκτονας", όπου την παρομοιάζει με την ίδια την Ελλάδα και τη θεά Ήρα: δυνατή, αγνή και άγρυπνη. Με την πτώση της χούντας ο Μίκης Θεοδωράκης και η Μαρία Φαραντούρη επέστρεψαν στην Ελλάδα, όπου έδωσαν στιγμές έντονης συγκίνησης στο ελληνικό κοινό, μετά από επτά χρόνια βίας και ψυχαναγκασμού.
Σ’ ένα άνοιγμα φιλίας και ειρήνης μεταξύ των δύο λαών, η Μαρία Φαραντούρη έκανε μια ανατρεπτική για την εποχή κίνηση, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, και συνεργάστηκε με τον Τούρκο συνθέτη και διανοούμενο Zülfü Livaneli.

Zulfu Livaneli & Maria Faranrouri
Από την Συναυλία στο Ηρώδειο 29 & 30 Σεπτεμβρίου 2007, για τους πυρόπληκτους του Νομού Ηλείας.

Οι συναυλίες τους στην Ελλάδα αγκαλιάστηκαν από το ελληνικό κοινό, που έδειχνε καθαρά την κόπωση του από τη μακροχρόνια ελληνοτουρκική αντιπαράθεση και τη διάθεσή του για συμφιλίωση και ειρηνική συμβίωση. Την ίδια, και ίσως ακόμη περισσότερη, ανταπόκριση είχε αυτή η συνεργασία στην Τουρκία.

Με τον Θεοδωράκη και τον Fidel Castro στην Κούβα.
Το 1981, παρουσίασε με τον Θεοδωράκη και τον Πανδή -για δεύτερη φορά στην Κούβα- το Canto General. Οι συναυλίες, που δόθηκαν στο μουσικά εκπαιδευμένο κουβανέζικο κοινό, παρουσία του Fidel Castro, είχαν τόση επιτυχία, ώστε ακολούθησε η πρόσκληση από τον Κουβανό ηγέτη να επαναληφθεί στα επόμενα χρόνια και να δοθεί νέος κύκλος συναυλιών.
Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν ασταθής το 1989, καθώς βαλλόταν το πρόσωπο του Πρωθυπουργού και Προέδρου του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ δύο αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις δεν είχαν αναδείξει σταθερή και βιώσιμη κυβέρνηση. Θεωρώντας ότι έπρεπε να συμπαρασταθεί στον ιστορικό ηγέτη του ΠΑΣΟΚ η Μαρία ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά του και ετέθη σε εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο επικρατείας. Από τα έδρανα της αντιπολίτευσης, στάθηκε για μια βουλευτική περίοδο στο πλευρό του Ανδρέα Παπανδρέου. 

Μαρία Φαραντούρη Χάρτινο το Φεγγαράκι 

Από την συναυλία-αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο,με αφορμή τα 100 χρόνια από την γέννηση του,στο μέγαρο μουσικής Αθηνών.
Μουσικό σύνολο υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη.
Ερμήνευσαν οι: Μαρία Φαραντούρη,Αλκίνοος Ιωαννίδης και ο Βασίλης Γισδάκης.

Και ενώ η συνεργασία της με τον Μίκη Θεοδωράκη συνεχίζεται έως σήμερα σε νέα ή ανέκδοτα έργα του μεγάλου μουσουργού, η Μαρία Φαραντούρη επιδιώκει, συγχρόνως, την επαφή με τη νεώτερη γενιά των Ελλήνων συνθετών.
Στο πλαίσιο αυτό ερμήνευσε το έργο του Περικλή Κούκου σε ποίηση Χριστόφορου Χριστοφή "Ημερολόγιο για Περαστικούς στα Τέλη του Αιώνα", στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1996. Τρία χρόνια αργότερα, σε ένα πνεύμα καλής συνεργασίας και καλλιτεχνικής δημιουργίας πρότεινε στις εξαίρετες συναδέλφους της Έλλη Πασπαλά, και Σαββίνα Γιαννάτου να συνεργαστούν. Οι εμφανίσεις τους, με τις ενορχηστρώσεις του πιανίστα Τάκη Φαραζή και τη σύμπραξη στην ορχήστρα και των David Lynch και Haig Yazdjian, είχαν μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία, ώστε το σχήμα να παραμείνει στις ελληνικές σκηνές για δύο χρόνια.

Απονομή του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Φοίνικος.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2004, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος επιβράβευσε την προσφορά της Μαρίας Φαραντούρη στο ελληνικό τραγούδι, απονέμοντάς της τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος.
Πηγή: farantouri.gr