Μάρκο Πόλο:ο Βενετός έμπορος και εξερευνητής του 13ου αιώνα που «χάραξε» τους δρόμους του παγκόσμιου εμπορίου-Πέθανε 8 Ιανουαρίου 1324

Ο Μάρκο Πόλο, διάσημος Βενετός έμπορος και εξερευνητής, πέθανε σε ηλικία 70 ετών περίπου, στις 8 Ιανουαρίου του 1324, σύμφωνα με τους-κατά προσέγγιση-υπολογισμούς.
Στο βιβλίο του «Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο»  περιγράφονται από τον ίδιο όλα όσα είδε και έζησε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Κεντρική Ασία και την Κίνα.

Ο ακριβής χρόνος και τόπος γέννησης του Μάρκο Πόλο είναι άγνωστοι και οι τρέχουσες θεωρίες είναι κυρίως υποθετικές. Γενικά είναι αποδεκτό ότι ο Μάρκο Πόλο γεννήθηκε στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, με τους περισσότερους βιογράφους να αναφέρουν την ίδια τη Βενετία ως πατρίδα του Μάρκο Πόλο. Η πιο συχνά αναφερόμενη ημερομηνία γέννησης του Μάρκο Πόλο είναι "γύρω στο 1254".
 
Το 1269, ο πατέρας του Νίκολο και ο θείος του Μαφέο επέστρεψαν στη Βενετία, όπου συνάντησαν για πρώτη φορά τον Μάρκο. Το 1271, ο Μάρκο Πόλο (σε ηλικία 17 ετών), ο πατέρας του και ο θείος του ξεκίνησαν για την Ασία σε μία σειρά περιπετειών που αργότερα καταγράφηκαν στο βιβλίο του Μάρκο. Επέστρεψαν στη Βενετία το 1295, 24 χρόνια αργότερα, με πολλά πλούτη και θησαυρούς. Είχαν ταξιδέψει σχεδόν 24.000 χιλιόμετρα.

Όταν οι Πόλο επέστρεψαν στην Ιταλία, η Βενετία βρισκόταν σε πόλεμο με τη Γένοβα. Ο Μάρκο Πόλο κατετάγη στον βενετικό στόλο με την ιδιόκτητη γαλέρα του, αλλά στη Ναυμαχία του Κόρτσουλα οι Γενοβέζοι νίκησαν τον βενετικό στόλο και ο Μάρκο Πόλο πιάστηκε αιχμάλωτος.
Πέρασε αρκετούς μήνες της φυλάκισής του υπαγορεύοντας μία λεπτομερή περιγραφή των ταξιδιών του στον συγκρατούμενό του, Ρουστιτσέλο ντα Πίζα, ο οποίος ενσωμάτωσε και δικές του ιστορίες καθώς και άλλες ιστορίες και ανέκδοτα γεγονότα από την Κίνα.
Το βιβλίο σύντομα εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη σε χειρόγραφη μορφή και έγινε γνωστό ως Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο. Περιγράφει τα ταξίδια των Πόλο στην Ασία, προσφέροντας στους Ευρωπαίους την πρώτη διεξοδική ματιά στην Άπω Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Ινδίας και της Ιαπωνίας.

 
Μία σελίδα από τα Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο, από ένα χειρόγραφο που χρονολογείται μεταξύ 1298 και 1299

Ενώ το βιβλίο του Μάρκο Πόλο περιγράφει τα χαρτονομίσματα και την καύση του άνθρακα, παραλείπει να μνημονεύσει το Μέγα Σινικό Τείχος και τα ξυλάκια που χρησιμοποιούν οι Κινέζοι για το φαγητό, κάνοντας τους σκεπτικιστές να αναρωτιούνται εάν ο Μάρκο Πόλο είχε πάει πραγματικά στην Κίνα ή αν έγραψε το βιβλίο του βασιζόμενος σε φήμες. Ωστόσο, αν ο σκοπός των ιστοριών του Μάρκο Πόλο ήταν να εντυπωσιάσει τους άλλους εκφράζοντας τη μεγάλη του εκτίμηση και λατρεία σε έναν προηγμένο πολιτισμό, τότε θα παρέλειπε τις λεπτομέρειες εκείνες που θα προκαλούσαν γέλιο στους αναγνώστες εις βάρος των Κινέζων με την έννοια της ευρωπαϊκής ανωτερότητας. Επιπλέον, ερευνητές επισημαίνουν ότι το Σινικό Τείχος χτίστηκε επί της Δυναστείας των Μινγκ και συνεπώς χρονολογείται τουλάχιστον δύο αιώνες μετά τα ταξίδια του Μάρκο Πόλο.
Το 1323, ο Μάρκο Πόλο καθηλώθηκε στο κρεβάτι λόγω ασθενείας. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών να τον θεραπεύσουν, στις 8 Ιανουαρίου 1324 ήταν στο νεκροκρέβατό του.
Η εκκλησία είχε το δικαίωμα από το νόμο σε ένα μέρος της περιουσίας του και ο Μάρκο Πόλο το ενέκρινε και διέταξε να καταβληθεί ένα επιπλέον ποσό στο μοναστήρι του Σαν Λορέντζο, όπου ήθελε να ταφεί. Επίσης έδωσε την ελευθερία σ' έναν Τάταρο δούλο, ο οποίος μάλλον τον συνόδευε από την Ασία.

Η εκκλησία του Σαν Λορέντζο στο Καστέλο της Βενετίας, όπου θάφτηκε ο Μάρκο Πόλο
Η διαθήκη, η οποία δεν υπογράφτηκε από τον Μάρκο Πόλο, φέρει ημερομηνία 9 Ιανουαρίου 1324. Λόγω του βενετικού νόμου που όριζε ότι η ημέρα τελείωνε με τη δύση του ηλίου, δεν μπορεί να προσδιοριστεί η ακριβής ημερομηνία θανάτου του Μάρκο Πόλο, αλλά ήταν μεταξύ των δύσεων του ηλίου της 8ης και 9ης Ιανουαρίου του 1324.
 

Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο
 
Καμία αυθεντική έκδοση του βιβλίου του Μάρκο Πόλο δεν σώζεται και τα πρώτα χειρόγραφα διαφέρουν σημαντικά.
Οι δημοσιευμένες εκδοχές του βιβλίου είτε βασίζονται σε απλά σενάρια, είτε συνδυάζουν διάφορες εκδοχές μαζί ή προσθέτουν επεξηγηματικές σημειώσεις. Υπήρχαν περίπου 150 παραλλαγές σε διάφορες γλώσσες και με δεδομένο το γεγονός ότι δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί η τυπογραφία, θα έγιναν πολλά λάθη κατά τη διάρκεια της αντιγραφής και της μετάφρασης, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τις πολλές διαφορές που παρουσιάζουν τα χειρόγραφα.

Το 1271, ο Νίκολο, ο Μαφέο και ο Μάρκο Πόλο ξεκίνησαν το ταξίδι τους  προς την Ασία. Σαλπάρησαν για την Άκρα και μετά με καμήλες έφτασαν στο περσικό λιμάνι του Ορμούζ. Ήθελαν να πλεύσουν προς την Κίνα αλλά τα πλοία δεν ήταν αξιόπλοα κι έτσι συνέχισαν το ταξίδι τους δια ξηράς. Αφού διέσχισαν την Περσία και το Αφγανιστάν, έφθασαν στο οροπέδιο του Παμίρ. Από το Παμίρ κατέβηκαν νοτιοανατολικά, περνώντας από το Κασγκάρ και το Γιαρκάντ, στο Κοτάν. Από το Κοτάν τράβηξαν βορειοανατολικά, στο Λομπ Νορ. Ύστερα μπήκαν στην έρημο Γκόμπι και αργότερα έφτασαν στο Σαγκ Του όπου βρίσκονταν τα θερινά ανάκτορα του Κουμπλάι Χαν.
Τρία χρόνια και έξι μήνες αφότου οι Πόλο έφυγαν από τη Βενετία, κι ενώ ο Μάρκο Πόλο ήταν 21 ετών, ο Χαν καλωσόρισε τους Πόλο στο παλάτι του. Η ακριβής ημερομηνία της άφιξής τους είναι άγνωστη, αλλά μελετητές εκτιμούν ότι είναι περίπου το 1275.

Grevembrock-Scanné de Coureurs des mers, Poivre d'Arvor- Ο Μάρκο Πόλο φορώντας στολή Ταρτάρου

Ο Μάρκο Πόλο μιλούσε τέσσερις γλώσσες και η οικογένεια είχε συσσωρεύσει μεγάλη γνώση και εμπειρία που ήταν χρήσιμη στον Κουμπλάι Χαν. Ο αυτοκράτορας συμπάθησε ιδιαίτερα τον Μάρκο Πόλο και για την γρήγορη αντίληψή του και την τόλμη του. Τον διώρισε αυτοκρατορικό σύμβουλο και του ανέθεσε διάφορες αποστολέςΤέλος, ο Κουμπλάι Χαν πάντρεψε τον Μάρκο Πόλο με την κόρη του, η οποία όμως αργότερα πέθανε.
 
Οι Πόλο ανησυχούσαν για την ασφαλή επιστροφή στην πατρίδα τους πιστεύοντας ότι αν πέθαινε ο Κουμπλάι Χαν, οι εχθροί του θα στρέφονταν εναντίον τους εξαιτίας της στενής τους σχέσης με τον αυτοκράτορα. Όμως ο Κουμπλάι Χαν απέρριψε τα αιτήματα των Πόλο να φύγουν από την Κίνα.
Το 1292 ο ανιψιός του Κουμπλάι Χαν και κυβερνήτης της Περσίας έστειλε αντιπροσώπους στην Κίνα σε αναζήτηση πιθανής συζύγου και ζητήσανε από τους Πόλο να τους συνοδέψουνε. Έτσι τους επιτράπηκε να επιστρέψουν στην Περσία ξεκινώντας το ταξίδι της μεγάλης επιστροφής.
Το ταξίδι αυτό κράτησε δύο χρόνια και ήταν πολύ επικίνδυνο. Από τα 600 άτομα που αποτελούσαν τη συνοδεία (μη συμπεριλαμβανομένου του πληρώματος) μόνο 18 επέζησαν (συμπεριλαμβανομένων και των τριών Πόλο). Αφού έφτασαν στο Ορμούζ, οι Πόλο αποχώρησαν από τη γαμήλια συνοδεία και ταξίδεψαν δια ξηράς προς το λιμάνι της Τραπεζούντας στη Μαύρη Θάλασσα.

Τελικά, οι Πόλο επέστρεψαν στη Βενετία μετά από 24 χρόνια, διάστημα στο οποίο διδάχτηκαν πολλά και απέκτησαν μεγάλη περιουσία.
Άλλοι λιγότερο γνωστοί Ευρωπαίοι εξερευνητές είχαν ήδη ταξιδέψει στην Κίνα, αλλά με το βιβλίο του Μάρκο Πόλο το ταξίδι του ήταν το πρώτο που έγινε ευρέως γνωστό. Ο Χριστόφορος Κολόμβος επηρεάστηκε τόσο πολύ από την περιγραφή του Μάρκο Πόλο για την Άνω Ανατολή ώστε ήθελε κι ο ίδιος να επισκεφτεί αυτές τις χώρες. Ένα αντίγραφο του βιβλίου με χειρόγραφες σημειώσεις ήταν ανάμεσα στα υπάρχοντά του.
Το αεροδρόμιο της Βενετίας ονομάστηκε Μάρκο Πόλο και το πρόγραμμα τακτικών επιβατών του εθνικού αερομεταφορέα του Χονγκ Κονγκ, Cathay Pacific, είναι γνωστό ως "Marco Polo Club".
Τα ταξίδια του Μάρκο Πόλο είχαν σίγουρα επίδραση και στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής χαρτογραφίας, οδηγώντας έναν αιώνα αργότερα στα ευρωπαϊκά εξερευνητικά ταξίδια. Ο Τζιοβάνι Μπατίστα Ραμούζιο υποστήριξε ότι ο Παγκόσμιος χάρτης του Φρα Μάουρο του 1453 βασίστηκε εν μέρει σ' εκείνον που έφερε από την Κίνα ο Μάρκο Πόλο.

Δείτε το ντοκιμαντέρ με Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο ( σε ελληνικούς υπότιτλους)

Το Ντοκιμαντέρ καταγράφει μία από τις μεγαλύτερες περιπέτειες της ανθρώπινης ιστορίας, και ένα αποκαλυπτικό πορτρέτο ανθρώπου που πήγε εκεί που οι άλλοι δεν τόλμησαν.