Πως να προστατέψετε τα χρήματά σας σε δύσκολους καιρούς-ένα άρθρο του Κώστα Στούπα

1) Πως να προστατέψετε τα χρήματα σας σε δύσκολους καιρούς...

Η χθεσινή πρώτη μέρα μετά το “κούρεμα” των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες κύλησε ομαλά. Απώλειες 1-2% δεν συνιστούν πανικό.

Παρ’ όλα αυτά η απόφαση του Eurogroup της περασμένης εβδομάδας κατέδειξε πως ανά πάσα στιγμή θα μπορούσαν να προκύψουν εξελίξεις οι οποίες θα ανατρέψουν το σκηνικό.

Στην οικονομία οι συνέπειες δεν είναι μονοδιάστατες και συνήθως δεν περιορίζονται σε όσα φαίνονται και μπορούν να προβλεφθούν εκ πρώτης όψεως. Ενίοτε οι παράπλευρες απώλειες αναδεικνύονται σε καθοριστικές και πυροδοτούν αλυσιδωτές «εκρήξεις».

Τα «κυπριακά» του 2013 ξεκίνησαν σαν παρενέργειες της ελληνικής χρεοκοπίας του 2010. Το 2013 οι ρόλοι φαίνεται να έχουν αντιστραφεί.

Τα «θύματα» της χρεοκοπίας...

Τα πρώτα θύματα της ελληνικής κρίσης χρεοκοπίας ήταν οι κάτοχοι μετοχών. Από τις 2.900 μονάδες στα τέλη του 2009 ο Γενικός Δείκτης άρχισε την κατιούσα.

Αυτοί που ακολούθησαν στη συνέχεια ήταν οι κάτοχοι ομολόγων οι οποίοι «κουρεύτηκαν» με το πρώτο και δεύτερο PSI. Πιθανότατα ακολουθεί και τρίτο «κούρεμα», αυτή τη φορά του επίσημου τομέα. Όπερ, το κόστος θα το πληρώσουν οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι.

Στην συνέχεια στην Ελλάδα είχαμε περικοπές μισθών και συντάξεων στον δημόσιο τομέα και μειώσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Ο στόχος των μειώσεων των συντάξεων και των μισθών στον δημόσιο τομέα, ήταν να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες και το έλλειμμα του προϋπολογισμού.

Στόχος των μειώσεων στον ιδιωτικό τομέα ήταν να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα.  Τα επόμενα θύματα της ελληνικής κρίσης ήταν οι άνεργοι του ιδιωτικού τομέα.

Ακολούθησαν οι ιδιοκτήτες ακινήτων. Η πτώση των τιμών των ακινήτων βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι καταθέτες στην Ελλάδα έχουν μείνει αλώβητοι προς το παρόν. Το σύστημα έχει βάλει στο μάτι τις καταθέσεις, καθώς  με την αδυναμία του να μειώσει τα ελλείμματα δραστικά μέσω μείωσης κράτους (απολύσεων) και  των δαπανών το οδήγησε σε αύξηση της φορολογίας, στην κατανάλωση, το εισόδημα και τα ακίνητα.

Κάποιος όμως που δεν είχε μετοχές, ελληνικά ομόλογα, ακίνητα, εισόδημα από εργασία  αλλά μόνο τραπεζικές καταθέσεις, ουσιαστικά δεν έχει  πληγεί από την ελληνική χρεοκοπία.  Το ίδιο περίπου ισχύει και για κάποιον που στα χρόνια της κρίσης είχε τα περιουσιακά του στοιχεία μόνο σε ξένες μετοχές και ομόλογα ξένων κρατών.  Οι δείκτες των ευρωπαϊκών και αμερικανικών αγορών κατά η διάρκεια της ελληνικής κρίσης παρά τις όποιες διακυμάνσεις έχουν κινηθεί υψηλότερα.

Τουτέστιν, οι μέχρι στιγμής διασωθέντες της καταιγίδας της ελληνικής χρεοκοπίας είναι: Καταθέτες σε τράπεζες και κάτοχοι ξένων μετοχών και ομολόγων.

Στην αρχή αυτής της κρίσης, πολλοί Έλληνες λόγω της ελληνικής γλώσσας αλλά και της παρουσίας κυπριακών τραπεζών είχαν μεταφέρει τις καταθέσεις τους στην Κύπρο. Οι μέχρι τώρα εξελίξεις απέδειξαν πως  ήταν ασφαλέστερες στην Ελλάδα.  Βέβαια μια απώλεια κεφαλαίου της τάξης του 10% δεν είναι καταστροφική σε σχέση με αυτές που υπέστησαν οι κάτοχοι ελληνικών μετοχών, ομολόγων και ακινήτων.

Κάνεις όμως δεν είναι σε θέση να διαβεβαιώσει πως οι συνέπειες της χρεοκοπίας έχουν τερματιστεί και πως η ανάγκη διαγραφής «κόκκινων» δανείων στο μέλλον δεν θα θέσει ξανά επί τάπητος προβληματισμούς για το ποιος πρέπει να επιφορτιστεί το κόστος. Προβληματισμούς οι οποίοι μπορεί να καταλήξουν σε ευκαιριακές αποφάσεις όπως αυτή της περασμένης εβδομάδας.

Επιπλέον η άνοδος των εκλογικών ποσοστών των άκρων του πολιτικού φάσματος αυξάνει τις πιθανότητες να προκύψουν αποφάσεις φαινομενικά ρεαλιστικές που μπορούν να οδηγήσουν σε συντριπτικές παράπλευρες συνέπειες.

Προστασία από διάλυση του ευρώ

Η διάλυση της ευρωζώνης παραμένει ένα σενάριο με μικρές πιθανότητες αλλά πιθανό. Η πιθανή  διάλυση του ευρώ θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες και για τα υπόλοιπα νομίσματα αλλά κυρίως για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Δεν είναι εφικτό κάποιος να προβλέψει με ακρίβεια ποια περιουσιακά στοιχεία θα πληγούν καθολικά, περισσότερο ή λιγότερο.

Η ύφεση στις πραγματικές οικονομίες και οι καταρρεύσεις των χρηματιστηριακών αγορών θα έχει σαν συνεπακόλουθο την πτώση των τιμών των εμπορευμάτων.  Οικονομίες που εξαρτώνται από τις πρώτες ύλες όπως Ρωσία, Βραζιλία, Αργεντινή, Βενεζουέλα θα δεχόντουσαν ισχυρά πλήγματα.

Πλήγματα θα δεχόντουσαν και οικονομίες οι οποίες εξαρτώνται από τις εξαγωγές όπως Κίνα, Γερμανία.

Το δολάριο θα μπορούσε σε μια δεύτερη φάση να αποτελέσει καταφύγιο λόγω και του βαθμού οικονομικής αυτάρκειας των ΗΠΑ, αλλά και της πολιτικής και στρατιωτικής τους ισχύος.

Σε περίπτωση όμως διεθνούς αναταραχής μέχρι να ξεκαθαρίσουν τα δεδομένα σαν ασφαλέστερο  καταφύγιο μοιάζει ο χρυσός.

Η κατοχή χρυσού μέσω ETF’s ή συμβολαίων κινδυνεύει από δημεύσεις περιουσιακών στοιχείων για λόγους εθνικής ασφάλειας των χωρών που βρίσκονται οι αγορές στις οποίες διαπραγματεύονται και φυλάσσονται τα αποθέματα. Το ίδιο ισχύει και για τη φύλαξη σε τράπεζες και τραπεζικές θυρίδες.

Σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης ο χρυσός εξασφαλίζει τη διαφύλαξη περιουσιακών στοιχείων με την άμεση κατοχή του σε φυσική μορφή.

Σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης όπως ενός πόλεμου π.χ. όπου δεν υπάρχει ομαλή λειτουργία του εμπορίου τα πολυτιμότερα αγαθά είναι η ασφάλεια της ζωής, το νερό, τα τρόφιμα και τα άλλα είδη πρώτης ανάγκης.

Προστασία από αριστερά...

Η αριστερά  έχει θέσει θέμα φορολόγησης του αθροίσματος όλων των περιουσιακών στοιχείων στο εσωτερικό(καταθέσεις, ακίνητα, μετοχές, ομόλογα)  και στο εξωτερικό. Το ερώτημα είναι γιατί κάποιος που έχει το σύνολο των περιουσιακών του στοιχείων έκτος Ελλάδας (ή έστω τα περισσότερα αυτών) να παραμείνει να φορολογείται στην Ελλάδα.

Οι μοναδικοί τρόποι να αποφύγει κάποιος την φορολόγηση περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό στην περίπτωση αυτή είναι να τα περάσει στην ιδιοκτησία κάποια εξωχώριας εταιρείας όπου κανένας δεν μπορεί να εντοπίσει τον ιδιοκτήτη της.

Αν θέλει τα περιουσιακά του στοιχεία να τα διατηρήσει εντός ελληνικής επικράτειας και να μείνουν αλώβητα του σχεδίου σταδιακής δήμευσης είναι η μετατροπή του σε χρυσό ή χρυσές λίρες και η φύλαξή τους έκτος τραπεζικών θυρίδων οι οποίες θα μπορούσαν να ελεγχθούν.

Όσοι διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία άνω των 300.000 ευρώ στην προοπτική ανάδειξης της αριστεράς στην εξουσία θα προσπαθήσουν να προστατεύσουν την περιουσία τους με πιθανή συνέπεια μια αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία.

Βέβαια το πιθανότερο είναι η αριστερά να συμπεριφερθεί όπως και η αριστερά του Ανδρέα Παπανδρέου. Να μην εφαρμόσει τις δεσμεύσεις. Η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που εύκολα μπορούν να εφαρμοστούν αντισυστημικές πολιτικές. Εξαρτάται καθοριστικά από το διεθνή περίγυρο και δεν συνορεύει ούτε με την Αργεντινή, ούτε με την Βενεζουέλα για να στηρίξουν ένα ανάλογο καθεστώς. Μια κυβέρνηση εχθρική προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ δεν θα μπορούσε να έχει ζωή πέραν των μερικών εβδομάδων, όσο διαρκούν τα αποθέματα καύσιμων και χρειάζεται για να αδειάσουν τα ντουλάπια με τα τρόφιμα.

Το επικρατέστερο σενάριο

Σαν επικρατέστερο σενάριο παραμένει αυτό που βρίσκεται σε ισχύ από το περασμένο καλοκαίρι με την απόφαση να στηριχθεί η Ελλάδα να παραμείνει εντός του ευρώ. Το σενάριο αυτό θέλει τα χειρότερα για τις ελληνικές αγορές να βρίσκονται πίσω.

Οι μετοχές, αν εξαιρέσει κάποιος τις τραπεζικές, έχουν δείξει τους τελευταίους μήνες πως εύκολα μπορεί να καλύψουν τις όποιες απώλειες, αρκεί να ανήκουν σε «κρίκους» της αλυσίδας που μπορεί να σπάσουν κατά την διάρκεια της κρίσης. Αν υπάρξει νέα επιδείνωση όμως είναι οι πρώτες που γράφουν απώλειες.

Τα κρατικά ομόλογα θα χρειαστεί καιρός να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των αποταμιευτών.

Οι καταθέσεις παραμένουν στο αλώβητο...

Τα ακίνητα για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα έχουν γίνει αιτία χρεοκοπιών και ζημιών. Θα ανακάμψουν με πιο αργούς ρυθμούς από τις μετοχές.

Ο χρυσός παραμένει ασφαλές καταφύγιο για ακραίες συνθήκες κρίσεις αλλά κυρίως και σαν μέσο κάλυψης των απωλειών του πληθωρισμού.