Good News: Ναός 2.500 ετών ανακαλύφθηκε σε αμπελώνα στο Αίγιο

Ένας μεγάλος αρχαϊκός ναός είναι ήδη ένα σπουδαίο εύρημα, που αποτελεί ανταμοιβή για οποιονδήποτε αρχαιολόγο. Αν όμως στον ίδιο χώρο εντοπιστεί αρχαιότερο κτίσμα, της γεωμετρικής εποχής, η χαρά -όπως και οι προβληματισμοί και οι ευθύνες- πολλαπλασιάζεται.

Το νέο εύρημα του Ανδρέα Βόρδου και των συνεργατών του στην Τραπεζά Αιγίου ήταν αναπάντεχο. Κανείς δεν περίμενε κάτω από τον αρχαϊκό ναό να υπάρχει γεωμετρικό κτίσμα λατρευτικού χαρακτήρα.

Όπως λέει στο «Εθνος», η αρχαιολογική σκαπάνη το έφτασε κατά τη διάρκεια έρευνας στη θεμελίωση του πτερού. Εντοπίστηκε από κτίσμα με αργολιθοδομή (ξερολιθιά) ως θεμελίωση και ανωδομή σωζόμενη σε ύψος τεσσάρων δόμων από ωμές πλίνθους. Ο λατρευτικός χαρακτήρας του διαπιστώθηκε μόλις βρέθηκαν θυσίες και πυρές. Η ανασκαφική διερεύνηση θα συνεχιστεί και φέτος, όχι χωρίς δυσκολία. Δεν μπορείς να αποξηλώσεις το μεταγενέστερο. Σκάβεις όπου το ίδιο το μνημείο σού προσφέρει αυτήν τη δυνατότητα, ανάμεσα σε τοίχους και θεμέλια, λέει ο συνομιλητής μας.

Τα μέχρι πρότινος ευρήματα, πριν δηλαδή από τον γεωμετρικό ναό, ήταν ήδη πάρα πολλά και εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Ο Ανδρέας Βόρδος έχει ανασκάψει έναν αρχαϊκό ναό, δωρικό, περίπτερο, του 530-510 π.Χ., με διαστάσεις 16,84 Χ 31,56 μ., κατασκευασμένο από ψαμμίτη. Ως εκ τούτου είναι εκατόμπεδος (100 ποδών) και αποτελεί έναν από τους μεγάλους ναούς της Πελοποννήσου. Βρίσκεται στον πυρήνα οχυρωμένης ακρόπολης, η οποία πιθανόν να ταυτίζεται με την πόλη των Ρυπών, που άκμασε κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους και ήταν μητρόπολη του Κρότωνα στην Κάτω Ιταλία. Ο κ. Βόρδος επισημαίνει ότι μεγάλο μέρος των λίθων του κατέληξε σε κτίσματα της γύρω περιοχής, ενώ λέγεται ότι σε περασμένο αιώνα εκλάπησαν γλυπτά από τα αετώματα και μεταφέρθηκαν με άμαξες. Οι μεγάλες απώλειες υλικού από τη λιθαρπαγή και την κλοπή έγιναν περισσότερες από τις καλλιέργειες που αναπτύχθηκαν σε όλο το πλάτωμα όπου εκτεινόταν η αρχαία πόλη, κυρίως αμπέλια.

Ο γλυπτός διάκοσμος ήταν πολύ πλούσιος. Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν αποτμήματα γλυπτών που συνολικά φτάνουν σε αριθμό τα 250. Οπως λέει ο αρχαιολόγος, συντηρήθηκαν και συγκολλήθηκαν, ωστόσο ακόμη δεν είναι σε θέση να μιλήσει με βεβαιότητα για τις παραστάσεις τους ή για τη λατρευόμενη θεότητα.

Από την ποιότητα του γλυπτού αρχαϊκού διακόσμου και της κεράμωσης τεκμαίρεται πάντως ότι πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κέντρα των ιστορικών χρόνων στη βορειοδυτική Πελοπόννησο.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

Ο ναός είναι χτισμένος σ' ένα πλάτωμα, με απρόσκοπτη θέα στο Αίγιο, αλλά και στις απέναντι ακτές της Φωκίδας. Η θέση του ήταν μεγάλης στρατηγικής σημασίας, όπως αρμόζει σε μια πόλη που ήκμασε για πολλούς αιώνες. Περιβάλλεται από θεμέλια και άλλων οικοδομημάτων που ανήκουν στο ιερό. Οι έρευνες θα συνεχιστούν φέτος, με διεξοδικότερη έρευνα των θεμελίων και συντηρήσεις kαι αποτυπώσεις του ναού, με τη στήριξη του Ιδρύματος Λεβέντη.

Ο αρχιτέκτονας του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, Νιλς Χέλνερ, παίζει σημαντικό ρόλο στις αποτυπώσεις. Θα ερευνηθούν επίσης μέρη όπου υπάρχουν ίχνη μυκηναϊκής κατοίκησης. Ο Ανδρέας Βόρδος ετοιμάζει ήδη τη δημοσίευση του μνημείου. Μάλιστα, η συζήτησή μας έγινε σε ένα διάλειμμα μιας τέτοιας σαββατιάτικης μελέτης στη βιβλιοθήκη του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου. Πιστεύει ακράδαντα πως τέτοιες πόλεις ανασκάπτονται «από γενιές αρχαιολόγων» και αυτό που επιθυμεί είναι, τελειώνοντας τις ανασκαφές, να έχει αποδώσει η μέριμνά του για την ανάδειξη και προστασία του μνημείου, με τη βοήθεια του υπουργείου Πολιτισμού.