Ο Γ. Αυγερόπουλος: «Καμιά δικαιολογία για όσους πιστεύουν σε ιδεώδη που αιματοκύλισαν τον πλανήτη»

Η πλάτη του Χασάν Μέκι συμβολίζει το αποκρουστικότερο, ίσως, πρόσωπο της ελληνικής κοινωνίας. Πέφτοντας αναίσθητος από τα χτυπήματα ενός ρατσιστικού τάγματος εφόδου τον Αύγουστο του 2012, ο νεαρός Σουδανός ανάκτησε τις αισθήσεις του για να διαπιστώσει ότι στο σώμα του είχαν χαράξει ένα τεράστιο Χ. Στις δολοφονίες των συγγενών του, που τον ανάγκασαν να φύγει από τη χώρα του, είχε προστεθεί μια ακόμη οδυνηρή ανάμνηση – αλλά και η διαπίστωση πως η Ευρώπη μπορεί να είναι, μεταξύ άλλων, επικίνδυνη και εχθρική.

Μέσα από την ιστορία του Χασάν αναδεικνύεται μία πτυχή της πολύπλευρης ελληνικής κρίσης, η οποία αναλύεται διεξοδικά στο «Agora» του Γιώργου Αυγερόπουλου. Το ντοκιμαντέρ έχει ήδη κερδίσει τις επιδοκιμασίες κοινού και κριτικών, σε κινηματογραφικές αίθουσες, φεστιβάλ και τηλεοπτικά κανάλια σε ολόκληρο τον κόσμο. Λίγο πριν από την προβολή του στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, o δημιουργός του «Agora» μίλησε στο 1againstracism.gr, για την ανάπτυξη της ξενοφοβίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Πώς σχετίζεται η οικονομική κρίση με την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα;

Όταν η οικονομική κατάσταση πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, όταν υπάρχει ανεργία και επικρατούν άθλιες συνθήκες στην κοινωνία, τότε ο κόσμος στρέφεται ενάντια σε όσους θεωρεί «υπεύθυνους». Για την ανεργία, λόγου χάρη, στρέφεται ενάντια στους μετανάστες και τους υποδεικνύει ως εχθρούς. Ήδη από την αρχή της κρίσης, η Χρυσή Αυγή πυροδότησε με μεγάλη επιτυχία τα ξενοφοβικά αντανακλαστικά, ειδικά σε υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας. Και, από εκεί που ήταν ένα κόμμα στο οποίο κανείς δεν έδινε σημασία, είδαμε να μπαίνει στη Βουλή το 2012 με 18 βουλευτές.

Τι άλλαξε μετά την σύλληψη των μελών της Χρυσής Αυγής;

Αυτό που συνέβη και έχουμε καταλάβει όλοι, είναι ότι υπάρχει ένα ποσοστό στην ελληνική κοινωνία που έχει εκφασιστεί –κι εγώ με αυτούς δεν θέλω να είμαι συμπατριώτης. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν παραπλανηθεί, που πιστεύουν σε ιδεώδη που αιματοκύλησαν αυτό τον πλανήτη και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία ως προς αυτό.

Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτούς τους ανθρώπους και πώς να σταματήσουμε την επιρροή τους στις νεότερες γενιές;

Το όλο ζήτημα έγκειται στην παιδεία και στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας ανεκτικότητας σε ό,τι έχει να κάνει με τον ξένο και τον διαφορετικό. Πρόκειται για μια διαδικασία που ξεκινάει από το σπίτι, συνεχίζεται στο σχολείο κ.ο.κ. Εάν βελτιωθεί η κατάσταση, ενδεχομένως ένα πολύ μικρό ποσοστό τους να καταλάβει ότι η πορεία που ακολουθεί δεν οδηγεί πουθενά, γιατί π.χ. θα βρουν δουλειά και δεν θα τους φταίει πια ο μετανάστης που κάθεται στη διπλανή τρώγλη. Όμως δεν είμαι πολύ αισιόδοξος. Η οικονομική κρίση και η κοινωνική εξαθλίωση αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για να βγει στην επιφάνεια αυτό το φαινόμενο, με ένα κόμμα που το εκφράζει και στη Βουλή.

Τι συμπεράσματα αποκομίσατε για την ξενοφοβία και το ρατσισμό από τις ενδελεχείς δημοσιογραφικές σας έρευνες σε ολόκληρο τον πλανήτη;

Πρόκειται για ένα φαινόμενο παγκόσμιο και ιδιαίτερα περίπλοκο. Θα μπορούσαμε, λόγου χάρη, να μιλάμε για ώρες για το παράδοξο της Ρωσίας, που αυτή τη στιγμή φιλοξενεί τους περισσότερους Νεοναζί στον κόσμο, ενώ η Σοβιετική Ένωση είχε τα περισσότερα θύματα από τους Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό δεν είναι τυχαίο: Έχει να κάνει με την πολιτική που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια, με την εθνική υπερηφάνεια και όλα αυτά τα συναισθήματα που καλλιεργήθηκαν πολύ έντονα. Από την άλλη, υπάρχουν κοινωνίες οι οποίες μοιάζουν με την ελληνική –η Αργεντινή, λόγου χάρη– όπου τέτοιου είδους φαινόμενα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Δηλαδή, υπήρχαν κοινωνίες που βρέθηκαν στην εξαθλίωση αλλά δεν είδαμε να αναδεικνύεται εκεί μια έντονη ξενοφοβική τάση. Στην Ελλάδα υπήρχε και πριν από την οικονομική κρίση ένα ποσοστό του πληθυσμού οι οποίοι σκέφτονταν κατ’ αυτό τον τρόπο. Γι’ αυτό και, παρ’ όλες τις κατηγορίες για τη Χρυσή Αυγή, τη φυλάκιση κ.λπ., το ποσοστό της μειώθηκε ελάχιστα. Υπάρχει, υπήρχε και θα υπάρχει ένα ποσοστό στην ελληνική κοινωνία που είναι φασίστες. Δεν ξέρω κατά πόσο μπορούμε να εξαλείψουμε αυτό το φαινόμενο στην ελληνική κοινωνία, είμαι απαισιόδοξος ως προς αυτό.

Πώς τοποθετείτε αυτό το φαινόμενο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο;

Αυτό που παρατηρούμε στην Ευρώπη είναι ότι ξεφυτρώνουν από παντού ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, βρίσκονται σε απίστευτη άνοδο. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι, όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα και κάθε μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας καλείται να λύσει μόνο του τα προβλήματά του, οι άνθρωποι κλείνονται στις σταθερές τους. Για πολλούς, αυτό ισοδυναμεί με το «έξω οι ξένοι». Πρόκειται για μια απόρροια της κρίσης που έχει να κάνει με την ανάπτυξη του εθνικισμού στην καλύτερη των περιπτώσεων, και του φασισμού-ναζισμού στην χειρότερη των περιπτώσεων. Εμείς ανήκουμε στη δεύτερη κατηγορία.