Η διατροφολόγος Κάλλια Θ. Γιαννιτσοπούλου μας αναλύει τι να προτιμήσουμε να απολαύσουμε σήμερα, Καθαρά Δευτέρα

Η Καθαρά Δευτέρα, είναι η πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής στην Ανατολική Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία. Είναι μια γιορτή που συμβαίνει στις αρχές της 7ης εβδομάδας πριν από την Ορθόδοξη Κυριακή του Πάσχα.

Η Καθαρά Δευτέρα φέρνει έτσι, το τέλος στους προηγούμενους καρναβαλικούς εορτασμούς, καλώντας όλους να αφήσουν πίσω τους τις «αμαρτωλές» στάσεις που σχετίζονται με τις εκδηλώσεις καρναβαλιού και τα μη νηστίσιμα φαγητά, τα οποία καταναλώθηκαν σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια των τριών εβδομάδων του Καρναβαλιού. Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας, λοιπόν, είναι μια επίσημη αργία στην Ελλάδα και γιορτάζεται με υπαίθριες εκδρομές, νόστιμα γεύματα νηστείας, καθώς και το ευρύτατο έθιμο των χαρταετών.

Παραδόσεις της Καθαράς Δευτέρας

Η Καθαρά Δευτέρα, ωστόσο, δεν συνδέεται μόνο με την κατανάλωση τροφίμων νηστείας, αλλά διαθέτει επίσης πολλές παραδόσεις που πραγματοποιούνται σε όλη την Ελλάδα. Παραδοσιακά, καθώς η Καθαρά Δευτέρα θεωρείται ότι σηματοδοτεί την αρχή της ανοιξιάτικης περιόδου, ο χαρταετός είναι επίσης μέρος της παράδοσης. Οι νέοι και οι ενήλικες οργανώνουν εκδρομές σε ανοικτούς χώρους, έτσι ώστε να γεμίσουν τον ουρανό με τους χαρταετούς. Πολλά παραδοσιακά εργαστήρια συμμετέχουν στην κατασκευή χαρταετών για πάνω από 70 χρόνια τώρα. Αν και οι ξύλινοι χαρταετοί έχουν αντικατασταθεί από πλαστικά, η χειροτεχνία κατασκευής χαρταετών εξακολουθεί να έχει τα δικά της μυστικά. Ένα ελαφρύ ξύλινο πλαίσιο σε ένα σώμα χαρτιού και ένα μόνο σχοινί στην ουρά αποτελούν το τέλειο χαρταετό, έτοιμο να προσφέρει στα παιδιά και στους ενήλικες, στιγμές ανεμελιάς και χαλάρωσης. 

Μαγειρικά εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας

Η κατανάλωση κρέατος, αυγών και γαλακτοκομικών προϊόντων απαγορεύεται παραδοσιακά στους Ορθόδοξους Χριστιανούς καθ 'όλη τη Σαρακοστή, με το ψάρι να καταναλώνεται μόνο σε μεγάλες μέρες γιορτής. Ωστόσο, η κατανάλωση οστρακοειδών και μαλακίων κατέχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, δημιουργώντας έτσι την παράδοση να τρώμε περίτεχνα πιάτα βασισμένα σε θαλασσινά, όπως σουπιές, χταπόδι, καλαμαράκια, και διάφορα οστρακοειδή, όπως γαρίδες και μύδια. Η λαγάνα, επίσης δεν θα πρέπει να λείπει από το σαρακοστιανό τραπέζι, καθώς είναι ένα είδος ψωμιού το οποίο  φτιάχνετε ειδικά για την συγκεκριμένη μέρα. Ακόμη, οι ελιές,  το τουρσί και η ταραμοσαλάτα, αποτελούν τα απαραίτητα εδέσματα, προκειμένου να συνοδεύσουμε το κυρίως γεύμα μας. Τέλος, όσον αφορά το επιδόρπιο, την τιμητική του έχει ο παραδοσιακός χαλβάς.

Θρεπτική και θερμιδική αξία των γευμάτων της Καθαράς Δευτέρας

Ας ξεκινήσουμε με τη λαγάνα. Η λαγάνα λοιπόν, η οποία αποτελεί τον κυρίαρχο ρόλο στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, η σύστασή της σε θερμίδες είναι η ίδια με αυτή του κανονικού ψωμιού, που καταναλώνουμε καθημερινά, δηλαδή 1 φέτα των 30γρ. έχει περίπου 80 θερμίδες.  Γι’ αυτό λοιπόν καλό είναι να μην καταφύγουμε στην υπερβολική κατανάλωση του συγκεκριμένου είδους.

Η ταραμοσαλάτα θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς περιέχει πολύ αλάτι, μία ποσότητα των 100γρ. περιέχει γύρω στις 500 θερμίδες. Εκτός, όμως, από τα αρνητικά αυτού του συγκεκριμένου συνοδευτικού, υπάρχουν και κάποια θετικά, καθώς περιέχει μια πλούσια πηγή βιταμινών όπως η A και η D, ακόμη περιέχει κάλλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, φώσφορο και ωμέγα 3. Θρεπτικά συστατικά που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία της καρδιάς και σε ολόκληρο τον οργανισμό. Η ποσότητα που ενδείκνυται να καταναλώνουμε είναι περίπου  μια κουταλιά στην άκρη του πιάτου μας.

Ακόμη, το τουρσί, είναι μια πολύ καλή και υγιεινή επιλογή αφού είναι παρασκευασμένο από ωμά λαχανικά και περιέχει ελάχιστες θερμίδες, οι οποίες ανέρχονται περίπου στις 10 ανά περίπου 100γρ. Καταναλώστε λοιπόν μέχρι 2 κουταλιές της σούπας, δίχως να αισθάνεστε τύψεις. Ο μοναδικός λόγος για τον οποίο το συγκεκριμένο συνοδευτικό περιορίζεται είναι η αυξημένη περιεκτικότητα του σε αλάτι.

Τα θαλασσινά, αποτελούν και αυτά μια υγιεινή επιλογή καθώς είναι πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα, όπως επίσης ωμέγα 3, σίδηρο,  φώσφορο, αλλά και μαγνήσιο τα οποία συμβάλουν θετικά στην καλή λειτουργία του οργανισμού μας. Τα τηγανητά θαλασσινά έχουν σχεδόν τετραπλάσιες θερμίδες από τα ψητά ή τα βραστά. Έτσι, λοιπόν, ο καλύτερος τρόπος κατανάλωσής τους είναι να τα ψήσουμε ή να τα βράσουμε, προκειμένου έτσι και να επωφεληθούμε από τα πολλαπλά θρεπτικά τους συστατικά και να μην κινδυνεύσουμε να προσθέσουμε επιπλέον θερμίδες λόγω την κορεσμένων λιπαρών εξαιτίας του τηγανίσματος. Οι θερμίδες που περιέχει μια ποσότητα των 100γρ. ανέρχεται περίπου στις 200.

Ακόμη, ένα τρόφιμο που μπορείτε να συμπεριλάβετε στο σαρακοστιανό σας τραπέζι είναι τα μαυρομάτικα φασόλια. Συνήθως τα φτιάχνουμε σαλάτα2. Ένα προϊόν που είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για την υγεία, καθώς είναι χαμηλά σε λιπαρά, βοηθάει στη μείωση της χοληστερόλης, στην καλή λειτουργία της καρδιάς και γενικά στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού μας συστήματος, χάρη στα πλούσια θρεπτικά συστατικά που περιέχει. Οι θερμίδες οι οποίες περιέχονται στην ποσότητα των 100γρ, ανέρχονται στις 300.

Τέλος, ο χαλβάς ο οποίος έχει την τιμητική του όχι μόνο την συγκεκριμένη ημέρα, αλλά και σε όλη την περίοδο της σαρακοστής, είναι ένα γλύκισμα με διαφορετικούς τρόπους παρασκευής. Υπάρχει ο χαλβάς από ταχίνι, από σιμιγδάλι, με διαφορετικές γεύσεις όπως βανίλια ή κακάο και με ή χωρίς προσθήκη ξηρών καρπών. Το είδος που είναι περισσότερο παχυντικό είναι ο χαλβάς που έχει ως κύριο συστατικό το ταχίνι. Εκτός, όμως από το κύριο μειονέκτημά του που είναι οι πολλές θερμίδες, περιέχει επίσης και θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη Ε, ασβέστιο και μαγνήσιο και επίσης έχει υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα  που συμβάλλουν σημαντικά στη ρύθμιση της χοληστερίνης και συνεπώς στην καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. Οφέλη επίσης περιέχει και ο σιμιγδαλένιος χαλβάς, ο οποίος είναι πλούσιος σε καλά λιπαρά, τα οποία ευεργετούν επίσης σημαντικά την καρδιά. Οι θερμίδες, λοιπόν, που περιέχει ο σουσαμένιος χαλβάς σε ποσότητα των 100γρ. είναι περίπου στις 500, ενώ ο σιμιγδαλένιος γύρω στις 350-400 θερμίδες.

Τι να προσέξουμε περισσότερο την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας

Προκειμένου, λοιπόν, να μην καταφύγετε σε ατασθαλίες και προσθέσετετε ανεπιθύμητες θερμίδες πρέπει να ακολουθήσετε κάποιους βασικούς κανόνες.

• Στο κυρίως γεύμα είναι καλό να προσθέσετε μια ποικιλία από διάφορα λαχανικά της αρεσκείας σας, είτε ωμά, βραστά, ή ψητά, τα οποία θα σας βοηθήσουν να μην ξεφύγετε από τις επιπλέον θερμίδες και να ωφελήσετε τον οργανισμό μας από τα πλούσια θρεπτικά συστατικά που περιέχονται σε αυτή την κατηγορία των τροφίμων.
• Να μην καταναλώσετε πολλά τηγανιτά θαλασσινά, παρά μια ποσότητα της τάξεων των 80-100γρ.
• Η ποσότητα του ταραμά που θα καταναλώσετε να μην υπερβαίνει τις 2 κουταλιές της σούπας (30-40γρ) διότι μεγαλύτερη ποσότητα προσδίδει πολλές θερμίδες και μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση.
• Όσο απολαυστικός και αν είναι ο χαλβάς, θα πρέπει να προσέχετε την ποσότητα που καταναλώνετε καθώς οι θερμίδες που περιέχει είναι πολλές. Αρκεστείτε στα 40-50γρ.
• Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάτε την κατανάλωση 2-3 λίτρων νερού ημερησίως, προκειμένου να διατηρείται ο οργανισμός σας ενυδατωμένος. Επιπλέον αν καταναλώνετε ένα ποτήρι νερού πριν από το γεύμα σας θα μειώσετε και τη διάθεση σας για φαγητό και ως εκ τούτου θα χορτάσετε με μικρότερη ποσότητα.

Η γιορτή της Καθαρής Δευτέρας και όλες οι συναφείς παραδόσεις βρίσκονται στην καρδιά του ελληνικού λαού, καθώς παρέχουν μια ευκαιρία για αναψυχή και διαφυγή από την καθημερινή ρουτίνα. Απολαύστε αυτή την ημέρα, χωρίς όμως να ξεφύγετε ιδιαίτερα θερμιδικά.