Ο Νίκος Κωνσταντάρας αναρωτιέται: Τελικά γιατί διαρκεί τόσο η ελληνική κρίση;

Ενα από τα μεγάλα ερωτήματα των τελευταίων χρόνων είναι γιατί διαρκεί τόσο η ελληνική κρίση; Γιατί η κοινωνία και το πολιτικό προσωπικό δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στην πρόκληση, να περιορίσουν τις ζημίες, να επενδύσουν στα πλεονεκτήματά της χώρας, να χαράξουν πορεία για μια Ελλάδα απαλλαγμένη από τα προβλήματα που την οδήγησαν στην κρίση;

Άρθρο του Νίκου Κωνσταντάρα στην Καθημερινή

Υπήρχε κάτι που μας καταδίκαζε, που δεν μας επέτρεπε να αποφύγουμε κανένα από τα προβλήματα που προέκυψαν; Μπορούμε να ελπίζουμε ότι αυτή η κατάσταση θα αλλάξει, ώστε να ξεφύγουμε από τον αέναο κύκλο διχόνοιας και χρεοκοπίας;

Τώρα που λήγει η θητεία τής κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ (και, έως πρόσφατα, των ΑΝΕΛ) μπορούμε να πούμε ότι ούτε αυτοί που ευαγγελίζονταν το «νέο» προσέφεραν κάτι θετικό στην πολιτική ζωή. Κυβερνούν για τέσσερα από τα εννέα χρόνια από την υπογραφή του πρώτου μνημονίου και, αφού προκάλεσαν νέες πληγές και μεγαλύτερη ανασφάλεια στην οικονομία, τώρα πιστεύουν ότι η «έξοδος από τα μνημόνια» είναι δικό τους επίτευγμα και από μόνο του ικανό να δώσει ώθηση στην οικονομία.

Εν τω μεταξύ, αναπαρήγαγαν με τον ζήλο νεοφώτιστου ό,τι χειρότερο είχε να δείξει η πολιτική παράδοση, με ρουσφέτια, νεποτισμό, διχόνοια, σκανδαλολογία, με την απόπειρα χειραγώγησης των θεσμών και εκμαυλισμό του Τύπου και των ψηφοφόρων. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν το πρώτο κόμμα που εφάρμοσε τέτοιες μεθόδους αλλά ούτε έθεσε τέλος σε αυτές.

Και αυτό είναι μέρος του προβλήματος των τελευταίων ετών: ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε παράταση σε όλες τις κακές πρακτικές της πολιτικής μας, την ώρα που χρειαζόταν επιμονή στην αλλαγή. Το πείραμα συγκυβέρνησης Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ είχε δείξει ότι οι πολιτικοί μας μπορούσαν να ασχοληθούν με τα προβλήματα της χώρας με σοβαρότητα και με αποτέλεσμα.

Ενώ τα δύο «κόμματα εξουσίας» έφεραν την κύρια ευθύνη για τη χρεοκοπία της χώρας, ανέλαβαν και το κόστος της προσπάθειας ανάκαμψης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αντί να αφήσει να ολοκληρωθεί η προσπάθεια, εκμεταλλεύθηκε τη λαϊκή δυσαρέσκεια και τη γοητεία που τα ψέματα ασκούν στους ψηφοφόρους, για να βρεθεί, απροετοίμαστος και αλαζόνας, στην εξουσία.

Σε όλα τα χρόνια της κρίσης είδαμε να ενισχύεται η παραδοσιακή έλλειψη εμπιστοσύνης μας στους «ξένους» και στον ρόλο των «εκπροσώπων» τους στην πολιτική σκηνή. Εχουμε κάθε λόγο να αποφεύγουμε την ανάμειξη ξένων στα εσωτερικά μας, αλλά δεν παύουμε να φέρνουμε εαυτούς σε θέση ώστε να προκαλούμε την παρέμβασή τους.

Η καχυποψία αυτή τρέφει (και τρέφεται από) τη διχόνοια μεταξύ μας. Και επειδή είμαστε τόσο καχύποπτοι για τους άλλους και τόσο σίγουροι για τη δική μας ηθική ανωτερότητα, αισθανόμαστε ότι δικαιούμαστε να αποκτήσουμε επιρροή με κάθε τρόπο.

Εγινε φυσική κατάσταση η διαπλοκή της πολιτικής με επιχειρηματίες και με τον Τύπο, ώστε να υπάρχουν αντίπαλα στρατόπεδα σε κάθε κομμάτι της δημόσιας ζωής.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ακατάπαυστης αντιπαλότητας, τα κόμματα δεν ρισκάρουν ψήφους με άβολες αλήθειες και την επιδίωξη συναίνεσης· ενώ όσοι ίδρυσαν δικά τους κόμματα και δεν φοβόντουσαν να πουν την αλήθεια, δεν απέσπασαν αρκετούς ψηφοφόρους για να κάνουν τη διαφορά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν έφερε το νέο στην πολιτική, αλλά εξελέγη με την υπόσχεση ότι θα πήγαινε τα πάντα πίσω στην προ-κρίσεως εποχή – συμπεριλαμβανομένων των κακών πρακτικών των πολιτικών που βρίσκονται στην εξουσία.

Η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ ήταν επιτυχημένη για τον ίδιο, αλλά εξάντλησε τη χώρα. Σήμερα βρισκόμαστε σε χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι στις αρχές της κρίσης. Αποδυναμωμένοι, φτωχότεροι, με μεγαλύτερα χρέη και με τους νέους να ζητούν την τύχη τους αλλού.

Κινδυνεύουμε να μην πετύχουμε την ανάπτυξη που χρειάζεται για να εξυπηρετούμε το χρέος και να σταθούμε στα πόδια μας. Εάν υποχρεωθούμε να ζητήσουμε πάλι ξένη βοήθεια, δύσκολα θα αντέξει η κοινωνία νέες στερήσεις.

Ισως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν το φυσικό ακόλουθο της αποτυχίας Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, καθώς ο κύκλος των υποσχέσεων και ψεμάτων έπρεπε να ολοκληρωθεί, για να πεισθούν οι πολίτες ότι αυτό το μοντέλο πολιτικής χρεοκόπησε. Τώρα μόνο αλλαγή νοοτροπίας μπορεί να χαράξει νέα πορεία.