Grexit ή Fixit; Ελλάδα - Φινλανδία σημειώσατε: Χ

Του Κώστα Ράπτη

Το μέλλον της ευρωζώνης των 330 εκατομμυρίων κατοίκων και του ΑΕΠ των περίπου 12 τρισ. ευρώ εξαρτάται από τις εξελίξεις σε ένα από τα μικρότερα κράτη-μέλη της νομισματικής ένωσης – και αυτό δεν είναι η Ελλάδα.

Η συζήτηση περί του Grexit (της ελληνικής εξόδου από το ευρώ) δεν είναι πια του συρμού: αντίθετα, το Fixit, η φινλανδική έξοδος, ενδέχεται να αποβεί η πραγματικά καταλυτική κίνηση, καθώς πληθαίνουν οι εκτιμήσεις ότι το επαπειλούμενο «ξήλωμα» της ευρωζώνης μπορεί να ξεκινήσει όχι από τον υπερχρεωμένο Νότο αλλά από τον πλεονασματικό Βορρά.

Οι αντιφατικές δηλώσεις Φινλανδών ιθυνόντων σχετικά με τη συνέχιση ή μη της χρηματοδότησης της Ελλάδας δεν εκφράζουν απλώς την «προτεσταντικής ηθικής» αγανάκτηση απέναντι στην «αφερεγγυότητα» του Νότου. Υποκρύπτουν και εναλλακτικούς σχεδιασμούς. Πρόσφατα ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Erkki Tuomioja αποκάλυψε (για να ανακαλέσει εν μέρει στη συνέχεια) ότι η χώρα του εκπονεί σχέδια έκτακτης ανάγκης για το ενδεχόμενο μιας διάλυσης της ευρωζώνης. Ωστόσο, πολλοί επιφυλάσσουν στην Φινλανδία μια λιγότερο παθητική στάση, αυτήν του πρωταγωνιστή μιας «συλλογικής απόδρασης» των Βορείων από το κοινό νόμισμα.

Ο Timo Soini ηγέτης του ευρωσκεπιτικιστικού λαϊκιστικού κόμματος των «Αυθεντικών Φινλανδών» το οποίο στις τελευταίες εκλογές αναδείχθηκε σε τρίτη δύναμη, στο φόντο ακριβώς της διαδεδομένης δυσφορίας των Φινλανδών για τις ευρωδιασώσεις το έχει ήδη προβλέψει: ο «ζουρλομανδύας» του κοινού νομίσματος δεν λειτουργεί - κάποιοι θα πρέπει να το εγκαταλείψουν: και αν δεν είναι πρώτος ο Νότος, τότε θα είναι ο Βορράς.

Εκτός φινλανδικών συνόρων, μια τέτοια στάση φαντάζει ιδιαίτερα εξυπηρετική για τον τμήμα εκείνο της γερμανικής ελίτ, που θεωρεί ότι το ένοχο παρελθόν της Γερμανίας παρεμποδίζει την απευθείας ανάληψη μιας τέτοιας ιστορικής ευθύνης. «Εμείς δεν μπορούμε να το ξεκινήσουμε, αλλά οι Φινλανδοί μπορούν» έχει δηλώσει ο πρώην επικεφαλής των Γερμανών βιομηχάνων Hans-Olaf Henkel, ενώ το πρώην μέλος της διοίκησης της Thilo Sarrazin διεκτραγωδεί το «γερμανικό αντανακλαστικό» που θεωρεί ότι η εξιλέωση για το Ολοκαύτωμα και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα έλθει μόνο όταν όλα μας τα συμφέροντα και όλα μας τα χρήματα βρεθούν υπό τον έλεγχο Ευρωπαϊκών χεριών.

Έχουν βάση αυτού του τύπου οι απειλές ή απλώς αποτελεί η υπενθύμιση της δυνατότητας των Βορείων να πορευθούν και μόνοι τους το διαπραγματευτικό χαρτί για την απόσπαση περισσότερων ανταλλαγμάτων υπό μορφήν βαθύτερης πολιτικής ενοποίησης της Ε.Ε.;

Η περίπτωση της ίδιας της Φινλανδίας αποκαλύπτεται αντιφατική. Το γεγονός ότι η χώρα έχει ως κυριότερους εμπορικούς της εταίρους τη Ρωσία, τη Σουηδία και τις ΗΠΑ (δηλ. χώρες που δεν συμμετέχουν στο κοινό νόμισμα) και ότι οι τράπεζές της δεν παρουσιάζουν έκθεση στο χρέους του Νότου καθιστά την Φινλανδία έναν «ξέχωρο κόσμο» εντός της ευρωζώνης, γεγονός που διευκολύνει την εκπόνηση σεναρίων για μία φινλανδική έξοδο. Αντίστοιχα, οι συγκριτικά υπέρτερες οικονομικές επιδόσεις της γειτονικής Σουηδίας, η οποία έχει κρατηθεί εκτός ευρώ, (εμπορικό πλεόνασμα της τάξης του 7% και αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,3% το δεύτερο τρίμηνο έναντι επιστροφής μετά 18 έτη στα εμπορικά ελλείμματα και μείωση του ΑΕΠ κατά 1% στη Φινλανδία) ενισχύουν τον σχετικό προβληματισμό.

Με δημόσιο χρέος της τάξης του 60% του ΑΕΠ (μικρότερο του γερμανικού), προβλεπόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα για φέτος μόλις 1% και την ανεργία να κυμαίνεται στο διαχειρίσιμο επίπεδο του 7%, η Φινλανδία έχει αρκετούς λόγους να αισθάνεται ότι δεν μοιράζεται την ίδια μοίρα με την υπόλοιπη ευρωζώνη.

Ωστόσο, η εικόνα αυτή είναι μερική και παραπλανητική. Η ένταξη της Φινλανδίας στο κοινό νόμισμα το 1999 υπαγορεύθηκε από δύο αναγκαιότητες οι οποίες δεν έχουν πάψει να ισχύουν. Η πρώτη, καθαρά οικονομική έχει να κάνει με τη νομισματική σταθερότητα η οποία έλλειψε στην Φινλανδία καθ’ όλη τη δεκαετία του ’90, οπότε οι επιθέσεις των αγορών στο φινλανδικό μάρκο οδήγησαν σε συρρίκνωση της οικονομίας κατά 13% εντός διετίας και σε εκτόξευση της ανεργίας στο 18%. Η δεύτερη, ευρύτερα γεωπολιτική, παραπέμπει στην μεγαλύτερη ενσωμάτωση της Φινλανδίας στους δυτικούς θεσμούς, προκειμένου να αποτιναχθεί η παράδοση της «φινλανδοποίησης», ήτοι των de facto περιορισμών στην εθνική κυριαρχία που υπαγόρευε ο ισχυρός σοβιετικός γείτονας.

Σε μία συγκυρία κατά την οποία, η Ρωσία του Putin δεν παύει να είναι διεκδικητική και που το «θαύμα» της Nokia έχει συρρικνωθεί θεαματικά ενώπιον του διεθνούς ανταγωνισμού, η Φινλανδία καλείται να τοποθετηθεί στα ευρωπαϊκά πράγματα από θέση μεγαλύτερης αδυναμίας.



Πηγή: www.capital.gr