ΝΕΑ _ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η συνέντευξη της ημέρας: Καταιγιστικοί οι 2 νέοι Πρυτάνεις Γ. Γκόλιας & Θ. Φορτσάκης του Μετσοβίου και του Καποδιστριακού - ''Σε μία πολυκατοικία σαράβαλο, δεν μπορεί να έχεις ρετιρέ πολυτελείας''

5 Οκτωβρίου 2014 - 12:00 πμ

Ηταν καταιγιστικοί και οι δύο. Ο λόγος τους γρήγορος, χωρίς παύσεις και κομπιάσματα, φανέρωνε ανθρώπους που ήξεραν άριστα το πανεπιστήμιο εκ των έσω. Ο ένας έπαιρνε την ατάκα του άλλου και την ενίσχυε με ένα νέο επιχείρημα. Κοιτώντας αργότερα τις σημειώσεις μου από τη συνομιλία με τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητή της Νομικής Σχολής Θεόδωρο Φορτσάκη, και τον πρύτανη του ΕΜΠ, καθηγητή της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Γιάννη Γκόλια διαπίστωσα ότι υπήρξε μία σύμπλευση των δύο –άλλωστε, συνομιλούν συχνά πυκνά μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους– πάνω σε δύο βασικούς άξονες: το σημαντικό έργο που επιτελούν τα ιδρύματά τους στην ελληνική κοινωνία, και τον ρεαλισμό στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Δεν τα κουκουλώνουν κάτω από το χαλί όταν τα φώτα στρέφονται προς αυτά, αλλά και δεν τα μεγεθύνουν. «Το πανεπιστήμιο είναι κομμάτι της κοινωνίας. Σε μία πολυκατοικία σαράβαλο, δεν μπορεί να έχεις ρετιρέ πολυτελείας» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Φορτσάκης. «Στο πανεπιστήμιο υπάρχει μία αναρχία, που αντικατοπτρίζει την ελληνική κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για την ανοχή κοινωνικών συμπεριφορών στα όρια της νομιμότητας» συμπλήρωσε ο κ. Γκόλιας.

Στον Αποστόλη Λακασά - Καθημερινή

Ο Γιάννης Γκόλιας και ο Θεόδωρος Φορτσάκης είναι οι πρώτοι πρυτάνεις στα δύο εμβληματικά ιδρύματα της Αθήνας, οι οποίοι εξελέγησαν με τις διαδικασίες του νέου νόμου – πλαισίου για τη λειτουργία των ΑΕΙ. Η εκλογή τους, λοιπόν, σηματοδοτεί την αλλαγή σελίδας στα ιδρύματά τους, με αποτέλεσμα και για τους δύο να έχουν αναπτυχθεί μεγάλες προσδοκίες για το πώς θα κινηθούν σε εποχή ιδιαίτερα δύσκολη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα ιδρύματά τους, όπως και όλα τα ελληνικά ΑΕΙ, φέρουν πληγές που δύσκολα μπορεί να αποδοθούν μόνο στη δεινή οικονομική κατάσταση, η οποία εύλογα έχει επηρεάσει και τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ. Χώροι πνιγμένοι στα απορρίμματα, ασυντήρητα κτίρια, μπαζωμένα ρέματα στις δύο μεγάλες πανεπιστημιουπόλεις της Αττικής, διαρρήξεις και κλοπές. Οσο για τις σχέσεις στην ακαδημαϊκή ζωή; Φοιτητές που διακόπτουν τις συνεδριάσεις των διοικητικών οργάνων, περιστατικά βίας κατά των καθηγητών, ιδεολογικές μάχες μεταξύ καθηγητών για την πορεία του ιδρύματος. Η πανεπιστημιακή κοινότητα παρουσιάζεται δύσθυμη, και τη μια ομφαλοσκοπεί μέσα στον κυκεώνα των προβλημάτων, και την άλλη αναθαρρεί διακρίνοντας θυλάκους αριστείας που η ίδια έχει στήσει με κόπο μέσα στον χρόνο.

Γ. Γκόλιας: «Μέσα σε ένα μήνα θα γίνουν όλα;» λέει, και προσπαθεί να διασκεδάσει με χαμόγελο το μπαράζ αρνητικών εικόνων. «Ολοι αυτό ζητούν, χωρίς να κοιτούν με ψυχραιμία πώς διαχειρίζονται ανάλογες καταστάσεις οι ίδιοι».

Θ. Φορτσάκης: «Είναι αλήθεια ότι τα πανεπιστήμια έχουν σημαντικά προβλήματα, αλλά είναι εξίσου αλήθεια ότι έχουν δώσει δείγματα αριστείας, έχουν επιδείξει και σπουδαίο έργο».

Γ. Γκόλιας: «Η ποιότητα των αποφοίτων μας είναι το βασικό κριτήριο διάκρισης. Κοιτάξτε την απορροφητικότητά τους από την αγορά εργασίας και τα ξένα πανεπιστήμια. Η κοινή γνώμη βέβαια είναι εύκολη στην αρνητική κριτική. Το αρνητικό κεντρίζει το ενδιαφέρον διότι γύρω από αυτό είναι εύκολο να στηθούν συζητήσεις από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν εκ των έσω τα πράγματα. Η ουσία, όμως, είναι διαφορετική».
Θ. Φορτσάκης: «Υπάρχει γκρίνια, ξινίλα για όλα τα δημόσια πράγματα, διότι δεν είχαμε καταλάβει την έννοια του δημόσιου χώρου, και πώς εμείς οι ίδιοι οφείλουμε να τον προστατεύουμε. Αυτό εξηγεί την αρνητική προδιάθεση. Είναι πρόβλημα, ευρύτερα, της κοινωνίας μας, επειδή δεν θέλει να αναλάβει τις ευθύνες της στον δημόσιο βίο».

Γ. Γκόλιας: «Οι κριτικές που ασκούνται είναι δεκτές, όμως οφείλουν να καταλήγουν και σε συγκεκριμένη πρόταση που θα εξασφαλίζει το αγαθό της δημόσιας παιδείας. Βέβαια, είναι απαραίτητο να υπάρχει και κεντρική πολιτική για τη στόχευση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης».

Θ. Φορτσάκης: «Μα το πανεπιστήμιο έχει δύο μεγάλους εχθρούς. Την κακή νοοτροπία του και το κράτος. Κατ’ αρχήν, σε πολλές περιπτώσεις εμείς οι πανεπιστημιακοί έχουμε δείξει ότι προτάσσουμε μία νοοτροπία σωματειακή, συντεχνιακή, έναντι του δημόσιου συμφέροντος. Οσο για το κράτος, κάνει ό,τι μπορεί για να δυσκολέψει τη ζωή των πανεπιστημίων. Μας εγκαλούν αλλά χωρίς να βλέπουν τη δική τους ολιγωρία. Πριν κατηγορήσουν το πανεπιστήμιο οι πολιτικοί, θα πρέπει να αναλογισθούν τι έκαναν εκείνοι γι’ αυτό. Κοιτάξτε πώς κατέληξε η ιστορία με τη διαθεσιμότητα των διοικητικών υπαλλήλων των ΑΕΙ. Ξεκίνησε από πέρυσι τον Ιούλιο και ακόμη δεν έχει λήξει».

Γ. Γκόλιας: «Βρέθηκα αντιμέτωπος με μια ξαφνική δραματική μείωση προσωπικού. Την ίδια στιγμή υπάρχει τεράστια πίεση για μειώσεις στις λειτουργικές δαπάνες χωρίς να ενδιαφέρουν οι συνέπειες».

Η συζήτηση χαλαρώνει όταν ο κ. Γκόλιας σχολιάζει σκωπτικά πως «και οι πολιτικοί κατηγορούν τα πανεπιστήμια για οικογενειοκρατία!». Οι δύο πρυτάνεις, συγκυριακά, έχουν ακόμη ένα κοινό στοιχείο: καθώς έχουν γεννηθεί με ελάχιστη διαφορά ημερών την ίδια χρονιά –στις 13 Σεπτεμβρίου του 1954 ο Γιάννης Γκόλιας, στις 17 Σεπτεμβρίου ο Θεόδωρος Φορτσάκης– αρχίζουν την πρυτανική τους θητεία σε ηλικία επαγγελματικής και ακαδημαϊκής ωριμότητας. «Το Πολυτεχνείο έχει στέρεες βάσεις και πολλούς θυλάκους αριστείας. Το αποδεικνύει η συνεχής βελτίωση της θέσης του στις διεθνείς αξιολογήσεις. Στις επιστήμες του μηχανικού και την τεχνολογία είναι πλέον 24ο στην Ευρώπη και 76ο στον κόσμο» λέει ο πολιτικός μηχανικός, πρύτανης του ΕΜΠ, «όμως πρέπει να το παραδεχθούμε. Το πανεπιστήμιο έχει μπαγιατέψει. Πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τον δημόσιο βίο» συμπληρώνει ο δημοσιολόγος πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Τα ιδρύματα οφείλουν να έχουν λόγο που να εισακούεται»

Στη Βουλή ο υπουργός Παιδείας και πανεπιστημιακός Ανδρέας Λοβέρδος μιλώντας για την απελευθέρωση των μετεγγραφών από τα περιφερειακά προς τα κεντρικά ΑΕΙ και θέλοντας να τονίσει τη συναίνεση όλων των κομμάτων υπέρ ενός φιλολαϊκού μέτρου όπως αυτό, δήλωνε: «Η κοινοβουλευτική δύναμη, η οποία στηρίζει τη ρύθμιση περί μετεγγραφών είναι πάνω από 285 βουλευτές». Προ ολίγων ημερών ο υπεύθυνος Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, επίσης πανεπιστημιακός, Τάσος Κουράκης υπερθεμάτισε, ζητώντας να δοθεί δικαίωμα μετεγγραφής στους φετινούς εισακτέους που διεκδίκησαν χωρίς εξετάσεις το 10% των θέσεων στα ΑΕΙ, και να υπάρξει ευνοϊκότερη μεταχείριση στο δικαίωμα μετεγγραφής για τα παιδιά κατοίκων νησιωτικών περιοχών.

«Η τέλεια συνταγή αποδόμησης των πανεπιστημίων. Περιορίζουν τη χρηματοδότηση και αυξάνουν τους φοιτητές» σχολιάζει ο κ. Γκόλιας, ο οποίος εκτιμά ότι σε κάποιες σχολές του ΕΜΠ, λόγω μετεγγραφών, ο τελικός αριθμός των πρωτοετών θα υπερδιπλασιαστεί. Ανάλογη κατάσταση αναμένει και ο κ. Φορτσάκης για το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με τα φώτα να στρέφονται στις περιζήτητες σχολές όπως η Νομική, η Ιατρική, η Πληροφορική.

Βέβαια, ενώ οι δύο πρυτάνεις τονίζουν εμφατικά τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν τα κεντρικά ΑΕΙ λόγω μετεγγραφών, ο λόγος τους δείχνει πως δεν θέλουν να... στήσουν χαρακώματα. «Η μεσαία τάξη της Ελλάδας έχει πιεστεί ιδιαίτερα, και αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα. Αρα δεν μπορεί το κράτος να εγκαταλείψει στην τύχη του το μεγαλύτερο στρώμα της κοινωνίας. Είναι απολύτως κατανοητό, λοιπόν, να υπάρξει ρύθμιση για μετεγγραφές. Από την άλλη βέβαια, στο πλαίσιο της μέριμνας που πρέπει να έχει το κράτος προς την κοινωνία είναι και το πώς θα εκπαιδεύονται τα παιδιά της στα πανεπιστήμια. Με ποιους όρους, από πόσους καθηγητές, σε ποιο περιβάλλον» τονίζει ο κ. Φορτσάκης, και προσθέτει ότι «για την επίλυση των προβλημάτων λογικής δεν χρειάζονται ούτε συναισθηματικές φορτίσεις αλλά ούτε και πολιτικάντικες προσεγγίσεις».

«Τα ιδρύματα οφείλουν να έχουν λόγο, που να εισακούεται από το υπουργείο Παιδείας, τόσο στον αριθμό εισακτέων τους όσο και στην περίπτωση που υπάρξουν ανυπέρβλητα προβλήματα λόγω υπερφόρτωσης. Μου λένε κοσμήτορες σχολών ότι ίσως να μην είναι αρκετές οι αίθουσες και κυρίως τα εργαστήρια του ΕΜΠ για το τελικό μέγεθος των πρωτοετών. Πού θα τους βάλουμε;» ρωτά ο κ. Γκόλιας, σημειώνοντας πάντως ότι οι τελικές αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν αφού υπάρξει συνολική εικόνα για το εύρος των μετεγγραφών ανά Τμήμα.

«Οφείλουμε να είμαστε ρεαλιστές, και αυτό να διαπερνά όλες τις αποφάσεις μας» απαντά ο κ. Φορτσάκης, στην αναφορά μου για την πρόσφατη διαγραφή των «αιώνιων» φοιτητών και για τυχόν νέα ρύθμιση που θα δίνει τη δυνατότητα σε όσους διεγραμμένους το επιθυμούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Τα δύο ιδρύματα θα εξαντλήσουν τις νόμιμες δυνατότητες που διαθέτουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Η χρηματοδότηση

Αλλωστε, οι «αιώνιοι» δεν επιβαρύνουν οικονομικά τα ιδρύματα, τα οποία από την άλλη καλούνται να λειτουργήσουν με συνεχώς μειούμενη κρατική χρηματοδότηση την τελευταία πενταετία. «Εφαρμόστηκε η θεωρία του σοκ για τα πανεπιστήμια με τρόπο κάθετο. Το πανεπιστήμιο υφίσταται ό,τι υπέστη η ελληνική κοινωνία. Ζήσαμε σε λογική παχιών αγελάδων και τώρα καλούμεθα να επιβιώσουμε σε μία εποχή πολύ ισχνών αγελάδων» αναφέρει ο κ. Γκόλιας.

Η πρόσφατη εξαγγελία της κυβέρνησης για κίνητρα προς τα ΑΕΙ, ώστε να διευκολυνθούν να αναζητήσουν κονδύλια από την αγορά, βρίσκει τους δύο πρυτάνεις θετικούς, φτάνει να τεθεί στις σωστές βάσεις το θεσμικό πλαίσιο. «Είναι ψευδεπίγραφο να μας ζητούν να βρούμε λεφτά μόνοι μας χωρίς να δίνουν κίνητρα στους πανεπιστημιακούς. Από την άλλη, η περιουσία των ιδρυμάτων είναι εν υπνώσει και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε. Πρέπει η πανεπιστημιακή κοινότητα να ξεκολλήσει από τα ιδεοληπτικά ταμπού» εκτιμά ο κ. Φορτσάκης. Και ο κ. Γκόλιας επαυξάνει: «Απαιτείται καλύτερη διαχείριση, πιο σφιχτή. Και οι συνάδελφοι δεν πρέπει να τα περιμένουν όλα από το κράτος, είμαστε υποχρεωμένοι να βρούμε πόρους από την αγορά. Ισως για κάποιους ακούγεται αιρετικό, αλλά πρέπει να το κάνουμε. Ομως και το κράτος οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του. Κύριε Λακασά, η μεγαλύτερη πρόσκληση για τα ιδρύματα φέτος είναι να λειτουργήσουν σε επίπεδο αποδεκτό. Δυστυχώς!».

Η συνάντηση

Οι δύο πρυτάνεις είχαν συμφωνήσει να συναντηθούμε σε χώρο στο κέντρο της Αθήνας, ώστε –με βάση την ώρα και τον τόπο συνάντησης– να προγραμματίσουν τις υπόλοιπες επαγγελματικές τους υποχρεώσεις. Επιλέξαμε να συναντηθούμε μεσημέρι Τρίτης στο εστιατόριο «Μαύρο Πρόβατο» στην περιοχή του Παγκρατίου. Καθώς στην οδό Αρχελάου έχουν ανοίξει διάφορα μπαρ και καφέ, η συγκεκριμένη γειτονιά επανεισέρχεται στον χάρτη της διασκέδασης των Αθηναίων, αφού πολύ κοντά στους νέους χώρους υπάρχει η πλατεία Προσκόπων με τα γνωστά εστιατόρια και μπαρ, η οποία είχε γίνει διάσημη και από τον Μάνο Χατζιδάκι που ήταν κάτοικος της ευρύτερης περιοχής. Μάλιστα, και οι δυο τους ήταν τυχεροί, καθώς βρήκαν θέσεις πάρκινγκ σε μία ομολογουμένως «δύσκολη» στο θέμα αυτό γειτονιά. Επιλέξαμε φιλέτο κοτόπουλου, κεφτεδάκια με πατάτες, σαλάτα με φακές και χόρτα. Ο λογαριασμός ήταν 25 ευρώ.

Γιάννης Γκόλιας, πρύτανης του ΕΜΠ

1954
Γεννιέται στη Θεσσαλονίκη

1977
Δίπλωμα Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ

1981
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου του Λονδίνου

1986
Λέκτορας Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ

1992
Πρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων

2004
Γ.Γ. Υπουργείου Μεταφορών

2009 και 2011
Πρόεδρος Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ

Θεόδωρος Φορτσάκης, πρύτανης του ΕΚΠΑ

1954
Γεννιέται στην Αθήνα

1973
Αποφοίτηση από το Κολλέγιο Αθηνών

1978
Πτυχίο από τη Νομική Σχολή Αθηνών